Του Ραούλ Ζιμπέκι

Πολύ εύστοχο άρθρο του Ραούλ Ζιμπέκι για την κατάσταση στη Βενεζουέλα. Το γεγονός ότι η αφηνιασμένη πολιτική δεξιά στη Βενεζουέλα προσπαθεί με κάθε μέσο να προκαλέσει ένα λουτρό αίματος δεν ακυρώνει την πραγματικότητα μιας βίαιης σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο ελίτ. Από τη μία είναι η παραδοσιακή πραξικοπηματική ελίτ που απομακρύνθηκε από την εξουσία του Κράτους και κάνει τα πάντα ώστε να παραχωρήσει τη χώρα στα χέρια του Τραμπ και από την άλλη η νέα “μπολιβαριανή” αστική τάξη. Το σημαντικό στην περίπτωσή του Ραούλ Ζιμπέκι είναι ότι η μεγάλη του εμπειρία πια με τα κινήματα και τις επαναστάσεις των “από τα κάτω”, του δίνει τη δυνατότητα να έχει μια καθαρή ματιά που δεν χαρίζεται σε καμία εξουσία. Κοιτώντας λοιπόν από τη μεριά της βάσης, των εκμεταλλευόμενων λαών, καταγγέλλει απερίφραστα το ψέμα που λέγεται αριστερά. “Η αριστερά αποτελεί μέρος του προβλήματος, όχι τη λύση”.  Δεν σταματάει όμως εκεί, αναζητάει ξανά το νόημα του αγώνα των “από τα κάτω” και υποστηρίζει ότι θα πρέπει να είναι ένας αγώνας που δεν θα αποσκοπεί στην κατάληψη του Κράτους και θα είναι απαλλαγμένος από την εμμονή με την εξουσία. Τροφή για σκέψη.

Αυτό που συμβαίνει στη Βενεζουέλα δεν έχει καμία σχέση με μια “επανάσταση”, ή με τον “σοσιαλισμό”, ή την “υπεράσπιση της δημοκρατίας”, ούτε καν με την χιλιοειπωμένη “μείωση της φτώχειας”, για να παραθέσουμε τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται δεξιά και αριστερά. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το “πετρέλαιο” και θα ήμασταν πιο κοντά στην αλήθεια. Όμως τα γεγονότα αποκαλύπτουν άλλες ιδιαιτερότητες.

Βρισκόμαστε απέναντι σε έναν αμείλικτο αγώνα, ανάμεσα σε μια συντηρητική αστική τάξη η οποία απομακρύνθηκε από τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, αν και διατηρεί  δεσμούς με το σημερινό Κράτος, και μια αναδυόμενη αστική τάξη η οποία χρησιμοποιεί το Κράτος ως μοχλό «πρωταρχικής συσσώρευσης».

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στις μικρές μας ιστορίες. Αυτό ήταν οι πόλεμοι της ανεξαρτησίας: ο αγώνας ανάμεσα στους παρηκμασμένους “godos” (τους  μοναρχικούς με ισπανική καταγωγή) και την αναδυόμενη «κρεολή*» ολιγαρχία, η οποία χρησιμοποίησε τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού για να νομιμοποιήσει τον σφετερισμό της γης των αυτόχθονων λαών. Η δεύτερη υποστηρίχτηκε από τις αγγλικές και γαλλικές αποικιοκρατικές δυνάμεις οι οποίες βρίσκονταν σε ανταγωνισμό με την παρακμάζουσα Ισπανία για τον έλεγχο των ανεξάρτητων αποικιών, με την ίδια λογική που οι σημερινοί προοδευτισμοί βασίζονται στη Κίνα, συμπεριλαμβανομένων και των συντηρητικών όπως είναι ο Macri, απέναντι στην ασταμάτητη παρακμή των ΗΠΑ.

Η αδύναμη τοπική κρεολή αστική τάξη στηρίχτηκε στις  κινητοποιήσεις των λαών (ινδιάνων, μαύρων και λαϊκών στρωμάτων) για να νικήσει την ισχυρή εξουσία των πενινσουλάρες (της υψηλής αστικής τάξης  με ισπανική καταγωγή). Παραχώρησε τη χειραφέτηση των σκλάβων με τους ίδιους σκοπούς που έχει σήμερα η νέα αστική τάξη όταν εφαρμόζει τις κοινωνικές πολιτικές που μειώνουν τη φτώχεια: και στις δύο περιπτώσεις εκείνοι που βρίσκονται από τα κάτω παραμένουν από τα κάτω ως εργατική δύναμη χαμηλού κόστους, χωρίς να έχουν μεταθέσει στο παραμικρό την κοινωνική τους θέση.

Οι νέες ελίτ στη Βενεζουέλα, αυτό που λαϊκά ονομάζεται «μπολιμπουρζουαζία» ( “boliburguesía”: όπου το  boli σημαίνει μπολιβαριανή, σ.τ.μ ), αποτελούν μια μείξη ανώτερων στελεχών των δημόσιων επιχειρήσεων και του κρατικού μηχανισμού, υψηλόβαθμων στρατιωτικών και μερικών επιχειρηματιών που πλούτισαν στη σκιά των θεσμών. Διαχειριστές ενσωματωμένοι στον κρατικό μηχανισμό. Γι’ αυτό αντιστέκονται και δεν θέλουν να χάσουν την εξουσία, γιατί όλο το δίκτυό τους θα καταρρεύσει.

Μερικοί έχουν ήδη καταφέρει να μετατρέψουν τα εισοδήματα που οικειοποιήθηκαν σε ιδιωτική ιδιοκτησία. Όμως ένα μεγάλο μέρος βρίσκεται ακόμη μέσα σε αυτή τη διαδικασία. Γι’ αυτό το λόγο ο βραζιλιάνος κοινωνιολόγος Ruy Braga χαρακτηρίζει τους  συνδικαλιστές που διαχειρίζονται τα συνταξιοδοτικά ταμεία της χώρας του, τη νέα αναδυόμενη τάξη, ως μέρος μιας «εύθραυστης ηγεμονίας».

Ο Roland Denis λέει ότι στη χώρα του κυβερνούν οι μαφίες: «Ο Μαδούρο μπορεί να έχει τις καλύτερες προθέσεις, όμως μέσα στην κυβέρνηση έχει επιβληθεί ένα πολύ ισχυρό λόμπι από μαφίες» (La Razon). Ο φιλόσοφος και πρώην αναπληρωτής υπουργός Σχεδιασμού και Ανάπτυξης (2002-2003), επιβεβαιώνει ότι πολλοί από αυτούς τους μαφιόζους είναι τραπεζίτες κι άλλοι προέρχονται από παλιές ομάδες που «απομυζούν τα πετρελαϊκά έσοδα» οι οποίες είναι εγκατεστημένες εκεί πριν από πολλά χρόνια.

Χτυπάει σκληρά τους «διανοούμενους» που καλύπτουν τις βρώμικες πρακτικές της εξουσίας: «Με μια αριστερή γλώσσα δικαιολογούν μια πολιτική η οποία ευνόησε μόνο τους τραπεζίτες, τους μεγάλους εισαγωγείς, τις μονοπωλιακές και υπερεθνικές αλυσίδες. Συγχρόνως, πρόκειται για μια πολιτική η οποία, επιβάλλοντας τιμές και εταιρίες κατέστρεψε τη μικρή παραγωγή καφέ και ζάχαρης ευνοώντας του εισαγωγείς. Εν τω μεταξύ, τα πακέτα καφέ με την ένδειξη Βενεζουέλα που προορίζονται για τις σακούλες των  Επιτροπών Τροφοδοσίας και Παραγωγής (CLAP) εξυπηρετούν μόνο στο να μπερδεύουν τους αδαείς».

Η άλλη οπτική γωνία, η τσαβική-μαδουρική που ενοχοποιεί για όλα τους άλλους, είναι εκείνη που εκφράζει η Marta Harnecker: «Ο ιστορικός χρόνος είναι υπέρ μας. Αυτό που μας βοηθάει σε αυτό τον αγώνα ενάντια στις συντηρητικές δυνάμεις είναι ότι το είδος της κοινωνίας που προτείνουμε και αρχίζουμε να δημιουργούμε, απαντάει αντικειμενικά στο συμφέρον της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού, σε αντίθεση με τις συντηρητικές δυνάμεις οι οποίες ευνοούν προνομιακά μόνο τις ελίτ» “(Rebelion, 4 Απριλίου 2017).

Η αριστερά
Στο φως αυτού που συνέβη στην περιοχή κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, είμαστε σε θέση να καταλήξουμε σε έναν επαναπροσδιορισμό της έννοιας της αριστεράς: είναι η πολιτική δύναμη που αγωνίζεται για την εξουσία, βασιζόμενη στα λαϊκά στρώματα, για να ενσωματώσει στους θεσμούς τα δικά της στελέχη τα οποία, στο πέρασμα των χρόνων και χάρη στον έλεγχο των μηχανισμών όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις, γίνονται μια νέα ελίτ η οποία μπορεί να αντικαταστήσει τις προηγούμενες, να διαπραγματεύεται μαζί τους ή να αναμειχθεί μαζί τους. Ή ένας συνδυασμός των τριών.

Η αριστερά αποτελεί μέρος του προβλήματος, όχι τη λύση. Γιατί, για να είμαστε ακριβείς, αν και τώρα αρχίζουν οι οριοθετήσεις, οι προοδευτισμοί αποτελούν συστατικά της ίδιας πλοκής. Ας ρίξουμε μια ματιά στο PT του Λούλα. Αρνούνται τη διαφθορά η οποία είναι οφθαλμοφανής εδώ και δέκα χρόνια, όταν ο Frei Betto έγραψε το βιβλίο La Mosca Azul (η κρεατόμυγα) μετά την παραίτησή του από την κυβέρνηση Λούλα, όταν αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο του mensalão [mensalão: μηνιάτικο, πράξη γενικευμένης  και διαρκούς διαφθοράς, σ.τ.μ.].

«Το τσίμπημα της κρεατόμυγας εμποτίζει τους ανθρώπους  με συμπυκνωμένες δόσεις φιλοδοξίας για εξουσία. Οι άνθρωποι, λοιπόν,  είναι πιο δεκτικοί στο δηλητήριο της κρετόμυγας όταν ζουν καταστάσεις στις οποίες διαθέτουν, εκ των πραγμάτων, πιο συγκεκριμένες δυνατότητες να ασκήσουν μια μεγαλύτερη εξουσία. Δηλαδή, όταν οι αντικειμενικές συνθήκες ευνοούν τις ορμές που διεγείρονται σε υποκειμενικό επίπεδο».

Τι είδους άνθρωποι (αγωνιστές, ακτιβιστές, διευθύνοντες) θα αναδυθούν σε ένα πολιτικό πρόταγμα το οποίο δεν θα σκοπεύει να πάρει την εξουσία; Αυτή την ερώτηση την έθεσαν στον εαυτό τους, με περίπου τις ίδιες λέξεις, οι ζαπατίστας μερικά χρόνια πριν. Πώς θα ονομάσουμε  μια δύναμη η οποία θα σκοπεύει, “μόνο”, να μετασχηματίσει την κοινωνία ξεκινώντας από την καθημερινή ζωή;

Δεν το γνωρίζουμε γιατί το φαντασιακό που έχει δημιουργηθεί κατά την περίοδο δύο αιώνων στοχεύει στην κρατική εξουσία. Σαν αυτό που θα έπρεπε να μετασχηματιστεί να ήταν κάτι το εξωτερικό το οποίο δεν αφορά, πρώτα απ’ όλα, τα ίδια τα πρόσωπα που αυτοχαρακτηρίζονται αγωνιστές. Αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα είναι ότι η πραγματικά υπαρκτή αριστερά μεταμορφώθηκε σε ένα εμπόδιο για την πλειοψηφία των ανθρώπων να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Είναι ψευδής η πόλωση δεξιά-αριστερά, δεν εξηγεί σχεδόν τίποτα από αυτό που συμβαίνει παγκοσμίως στον κόσμο. Όμως το χειρότερο πράγμα είναι ότι η αριστερά έγινε συμμετρική με τη δεξιά σε ένα βασικό σημείο: την εμμονή με την εξουσία.

15 Απριλίου 2017

Raúl Zibechi

(Από το περιοδικό Brecha De Uruguay)

*(Σ.τ.μ) Κρεολοί  ονομάζονταν  οι Ισπανοί  που είχαν γεννηθεί στη Λατινική Αμερική ή εκείνοι που είχαν γεννηθεί από πατέρα Ισπανό και ιθαγενή μητέρα για να διακριθούν και να τονιστούν τα αλλαγμένα τους ήθη από τους πενινσουλάρες, την υψηλή αριστοκρατική τάξη που είχε γεννηθεί στην Ισπανία. Παρ’ όλη την οικονομική τους δύναμη, οι κρεολοί δεν είχαν στα χέρια τους την πολιτική εξουσία, η οποία είχε δοθεί από τη μητρόπολη αποκλειστικά στους πενινσουλάρες οι οποίοι ασκούσαν όλες τις διοικητικές, στρατιωτικές και εκκλησιαστικές εξουσίες. Κατόπιν καθιερώθηκε ο όρος “κρεολός” να αναφέρεται σε κάθε ευρωπαίο που γεννήθηκε στη Λατινική Αμερική.

Η μετάφραση έγινε από τα ιταλικά και την επιμελήθηκε η μεταφραστική ομάδα “Ο Άγις Στίνας σας στέλνει χαιρετίσματα!“.

Πηγές: https://desinformemonos.org/cuando-la-izquierda-problema/

 http://www.umanitanova.org/2017/05/07/quando-la-sinistra-e-il-problema-non-la-soluzione/

http://comune-info.net/2017/04/la-sinistra-problema/

Ο Ραούλ Ζιμπέκι (Raúl Zibechi) γεννήθηκε το 1952 στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. Είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβιστής που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής. Γράφει στο εβδομαδιαίο περιοδικό  Brecha  που εκδίδεται στην Ουρουγουάη και του οποίου είναι συντάκτης. Γράφει επίσης στην εφημερίδα la Jornada του Μεξικού ενώ τα κείμενά του δημοσιεύονται σε τακτική βάση σε  σε πολλές χώρες του κόσμου. Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του Αυτονομίες και χειραφετήσεις – Η Λατινική Αμερική σε Κίνηση, από τις εκδόσεις “Αλάνα”,  ενώ από τις “εκδόσεις των συναδέλφων” στο βιβλίο Κοινά αγαθά και κοινωνικά κινήματα, περιέχεται το κείμενο του Ζιμπεκί  Γράμμα στον Υποδιοικητή των Εξεγερμένων Μάρκος.