Επιστροφή στη βάση

BANEGEM
του Ραούλ Βανεγκέμ
Τι χρειαζόμαστε περισσότερο; Ευαίσθητη νόηση του κόσμου και ατομική δημιουργικότητα. Πρέπει ο καλλιτέχνης που υπνώττει μέσα στον καθένα να αφυπνιστεί, προκειμένου να ανακαλύψει ότι αυτό που νοηματοδοτεί το έργο του πέρα και έξω από το ίδιο –με την πολυμορφία που εκφράζεται, στη ζωγραφική, τη μουσική, τη λογοτεχνία, την αρχιτεκτονική, την ανθοκομική διακόσμηση, τη μαγειρική προετοιμασία, την ένδυση, την κηπουρική…– είναι η τέχνη της ζωής της οποίας αποτελεί το προσχέδιο. Η δημιουργία δεν πρέπει να είναι στην υπηρεσία του μηδενός, ούτε της αγοράς ούτε των ιδεών ούτε ενός κοινωνικού προγράμματος. Αρκεί να υπάρχει και να συνειδητοποιεί τη μυστική δύναμή της. Είναι η πραγματική ποίηση της ύπαρξης. Σήμερα που καταρρέει αυτός ο παλιός κόσμος που πάντοτε μας λεηλατούσε, αυτή η ποίηση αναδύεται για να μας σώσει από το ναυάγιο, οδηγώντας μας στα εύφορα εδάφη του ζωντανού. Εκεί όπου δεν επιβιώναμε παρά σαν θηρία, θα μάθουμε να ζούμε ως ανθρώπινα όντα.

Η αποτυχία των ιδεολογιών δεν έκανε τίποτα άλλο από το να αποκαλύψει την αποτυχία της σκέψης που είναι διαχωρισμένη από το ζωντανό. Στην πνευματική κατανόηση μιας πραγματικότητας που αναθεωρείται και αναιρείται από την οικονομία, θέλουμε να αντιπαραθέσουμε την ευαίσθητη νόηση μιας ζωής που δεν αφήνεται να υποβιβαστεί στην επιβίωση…

Για να ανακτήσουμε τα πάντα από τη βάση, πρέπει να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε την καθημερινή ζωή των ατόμων και της συλλογικότητας, πρωταρχική συνθήκη ώστε η συλλογικότητα (η κομμούνα) να μην υποχωρήσει στον κοινοτισμό (εθνικισμό, τοπικισμό, φυλετισμό), ούτε στην αναδίπλωση στον εαυτό, δηλαδή στον ατομικισμό, ο οποίος τείνει πάντοτε να επιστρέφει στο παρελθόν για να αναστήσει τη βαρβαρότητα.
Όταν το κοινωνικό και η συνείδηση της αλληλεγγύης υπερισχύουν, οι εθνικές, θρησκευτικές, γλωσσικές, πολιτισμικές διαφορές εξαλείφονται άμεσα. Στην κοινωνική σύγκρουση, όλος ο κόσμος μιλάει την ίδια γλώσσα, αυτήν που εκφράζει την οικουμενική θέληση και την προσδοκία για μια καλύτερη ζωή.
Είδαμε πώς ο καταναλωτισμός περιέβαλε τον προλετάριο των εργοστασίων και των γραφείων με τα καινούργια ρούχα του καταναλωτή. Η παλιά εργατική ριζοσπαστικότητα σιγά σιγά εξαϋλώθηκε από το φόβο της απώλειας ασήμαντων αγαθών επιβίωσης στα οποία οι υπεραγορές «παρέχουν» πρόσβαση, έναντι αντιτίμου.
Σε μια οικονομία που κυριαρχείται από την αγορά, το έχειν είναι πιο σημαντικό από το είναι, η ποσότητα πιο σημαντική από την ποιότητα, η επιβίωση πιο σημαντική από την πραγματική ζωή. Για να θεμελιώσουμε την κοινωνία σε νέες βάσεις, πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στο είναι, στην ποιότητα, στη ζωή που βιώνεται ως περιπέτεια έμπλεη έρωτα και πάθους.
Ο Φουριέ, διερωτώμενος για το πώς θα ήταν μια αρμονική κοινωνία, καταφεύγει σ’ ένα παράδειγμα που αξίζει να στοχαστούμε. Οι πλούσιοι που προσχωρούν στο φαλανστήριο [κοινόβιο ακτημόνων], διαθέτουν τραπέζια όπου λόγω του πλούτου τους σωρεύονται τα πιο εκλεκτά εδέσματα. Οι φτωχοί, αντίθετα, αρκούνται σε πιο λιτά πιάτα, αλλά τρώνε και πίνουν με μεγαλύτερη χαρά και όρεξη από τους πλούσιους που είναι συγκεντρωμένοι γύρω από τα επιτηδευμένα τραπέζια τους. Έτσι, σιγά σιγά, οι εύποροι προύχοντες εγκαταλείπουν την πληκτική συντροφιά των οικείων τους για να πάνε να μοιραστούν τις απολαύσεις και τη συν-τροφικότητα που κυριαρχούν στο τραπέζι των φτωχών.
Όσο πιο ελκυστικές καταστούν οι συνελεύσεις άμεσης δημοκρατίας και οι συλλογικότητες που διαμορφώνονται –καθότι πιο ανθρώπινες, πιο εφευρετικές, πιο ζωντανές–, τόσο θα ροκανίζουν το έδαφος κάτω από τα πόδια του φιλάνθρωπου λαϊκισμού και θα παρέχουν στον καταναλωτή (τον οποίο η αυξανόμενη φτωχοποίηση θα απογοητεύει και θα εξοργίζει) νέα εδάφη, ζώνες απελευθερωμένες από το εμπόρευμα, το φόβο, τη δουλοπρεπή υποταγή στις δυνάμεις του χρήματος και στην εξουσία των δημαγωγών που τις χειραγωγούν για να παίζουν τους φύρερ και να τις καταστρέφουν κι άλλο…
Η γη και οι φυσικοί πόροι ανήκουν στις ανθρώπινες συλλογικότητες, όχι στις χρηματοοικονομικές, κρατικές, εθνικιστικές, τεχνοκρατικές και φυλετικές μαφίες. Η γη ανήκει σε αυτούς που προσπαθούν να την κάνουν καλύτερη.
Η βάση της ζωντανής κοινωνίας είναι η αυτοδιεύθυνση και η δημιουργική ανάπτυξη των φυσικών μορφών ενέργειας.
Πρέπει να ανακτήσουμε τα πάντα από τη βάση, να υφάνουμε ξανά την κοινωνία με το νήμα μιας ομοσπονδίας αυτόνομων και δημιουργικών ατόμων. Είναι προφανές ότι στο δρόμο και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων συντελούνται οι μεγάλες αλλαγές τις οποίες βιώνει η Ελλάδα και οι οποίες προαναγγέλλουν αυτό που πρόκειται να συμβεί στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως, αν ο δρόμος είναι το θέατρο των συγκρούσεων με τις δυνάμεις της τάξης, οι οποίες συντηρούν την αταξία που
έχουν ανάγκη όλες οι εξουσίες για να κυριαρχούν (περιλαμβανομένων των αριστερών και λαϊκιστών μικρών αρχηγών), είναι επίσης ένα έδαφος όπου τα άτομα συγκεντρώνονται για να αποφασίσουν γι’ αυτά που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ύπαρξή τους. Ωστόσο, αρκούμαστε να δείχνουμε τις «βιαιότητες» στους δρόμους, χωρίς να δείχνουμε μια βία λιγότερο θεαματική αλλά πιο επικίνδυνη για το κράτος και τις χρηματοοικονομικές μαφίες: τα εγχειρήματα των συνελεύσεων
άμεσης δημοκρατίας, τα σκιρτήματα αυτοδιαχείρισης, τις καταλήψεις εργοστασίων, τους αγώνες για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, τα κινήματα του τύπου «Να μην πληρώνουμε πια!».
Απόσπασμα από τις Συνοπτικές Σημειώσεις που γράφτηκαν από τον Ραούλ Βανεγκέμ ως πρόσκληση για συζήτηση με τις συντρόφισσες και τους συντρόφους στην Ελλάδα. Μεταφράστηκαν από την Εύη Παπακωνσταντίνου και εκδόθηκαν από τις Εκδόσεις των Ξένων τον Οκτώβριο του 2013.

One thought on “Επιστροφή στη βάση”

  1. σταχυολογώ από το κείμενο, το οποίο αποτελεί, κατά την δική μου άποψη, μια ορθή τοποθέτηση για την επίλυση μιας σειράς θεμάτων.
    προτείνω σε όλους να το διαβάσουν ακολουθώντας το Link,
    Και κάτι ακόμα. Τα παιδιά (του σήμερα) είναι , εν δυνάμει, ο σύμμαχος του αύριο.
    Στρατηγικά και μόνο να το δούμε, στέκει και παραστέκει.

    “Τι χρειαζόμαστε περισσότερο; Ευαίσθητη νόηση του κόσμου και ατο-
    μική δημιουργικότητα.”

    “Δεν πρέπει να δώσουμε λάθος μάχη. Μετατρέποντας τον αγώνα κατά
    του φασισμού σε ειδικευμένο τομέα, είναι σαν να ξεχνάμε ότι αγωνι-
    ζόμαστε για μια νέα κοινωνία και ότι η αυτοάμυνά μας αφορά το σύ-
    νολο του καταπιεστικού συστήματος.

    «Ανοχή σε όλες τις απόψεις, ακόμη και τις πιο απεχθείς ή τις πιο ανό-
    ητες. Καμία ανοχή σε οποιαδήποτε απάνθρωπη και βάρβαρη πράξη».

    Κανείς δεν υποχρεώνεται να συμμετέχει σε μια συνέλευση, αλλά
    ευκταίο είναι να λαμβάνουν μέρος τα παιδιά και να έχουν το δικαίωμα
    να εκφράσουν τη γνώμη τους, (..τα παιδιά…)

    Ο καλύτερος τρόπος για να αγωνιστούμε ενάντια
    στη βαρβαρότητα είναι να οικοδομήσουμε καταστάσεις ευνοϊκές στον
    εκλεπτυσμό και την άνθηση του ζωντανού.

    Όπως είναι μάταιο να ενθαρρύνουμε κάποιον να πετάξει και να απαλ-
    λαγεί από τα δεκανίκια της θρησκείας, ενώ τα χρειάζεται για να σταθεί
    όρθιος, έτσι είναι αναποτελεσματικό να πρεσβεύουμε το μποϊκοτάζ
    της κατανάλωσης, αν δεν προτείνουμε άμεσα έναν ευτυχισμένο τρόπο
    ζωής που να την αντικαθιστά.

    Υπάρχει ο κίνδυνος να απομακρυν-
    θούμε από τους πραγματικούς μας στόχους, εστιάζοντας στον αγώνα
    κατά του φασισμού και, γενικότερα, να υποπέσουμε στις παλιές ιδεο-
    λογικές διαμάχες που αποτελούν το λίπασμα των σεχταρισμών.
    Δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο σε ανώφελες ομφαλοσκοπήσεις, τόσο
    συχνές στους αναρχικούς κύκλους, για να μάθουμε ποιος είναι μαζί
    μας και ποιος εναντίον μας. Το μοναδικό κριτήριο είναι η πρακτική
    στο πεδίο, εκεί όπου όλες οι συζητήσεις έχουν ένα νόημα: την κοινή σωτηρία μας.

    Δεν είναι επιθυμητό ο αγώνας κατά του λαϊκισμού και του νεοναζισμού
    να αποτελεί αντικείμενο ειδικής ενασχόλησης. Είναι μια μάχη που δεν
    πρέπει να διεξάγεται σε συνάρτηση με τον εχθρό, αλλά στο γενικό
    πλαίσιο του σχεδίου μας για την αυτοδιεύθυνση, την άμεση δημοκρα-
    τία, τα απελευθερωμένα από την καταπίεση της αγοράς εδάφη.
    Η αληθινή ταυτότητα, η μοναδική ταυτότητα, είναι η πλευρά της αν-
    θρωπότητας, της δημιουργικής ζωής που έχουμε μέσα μας

    Η ζωή δεν μπαίνει στη διαλεκτική της νίκης και της ήττας, είναι μια
    εμπειρία που καλείται να ανανεώνεται αδιάκοπα.

    Δεν έχω κάποιο μάθημα να δώσω. Θα ήθελα μόνο να υπενθυμίσω σε
    όλους όσοι εμπνέονται παντού από τη μεγάλη πνοή της ελευθερίας
    ότι πολύ συχνά περιφρονούν τη δική τους δημιουργική δύναμη”

    και τελευταίο…

    “Μια εκπαίδευση ελεύθερη και χωρίς παρενόχληση. Μια μάθηση παι-
    γνιώδης. Τα παιδιά δεν είναι στρατιώτες, ούτε σκλάβοι του εμπορεύ-
    ματος. Παρακολουθούν τις συνελεύσεις, δηλαδή τα συμβούλια, τις
    «επιτροπές». Αυτό που καθίσταται όλο και πιο ανθρώπινο, εγκαθιδρύ-
    εται χωρίς βιασύνη, ξεκινώντας από τη βάση. Η συνείδηση δεν έρχε-
    ται από τα πάνω, είναι η ζωή που της ανοίγει το δρόμο. (ξανά τα παιδιά..)”

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *