Τον τελευταίο καιρό έχουν πολλαπλασιασθεί οι απόπειρες μιας από τα κάτω αντιμετώπισης της ένδειας που έχει δημιουργήσει η οικονομική συγκυρία. Σε εποχές κρίσης οι βεβαιότητες καταρρέουν και οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με αλήθειες που αγνοούσαν ή αρνούνταν να δουν. Μια τέτοια αλήθεια είναι ότι το σύστημα αδυνατεί πλέον να ανταποκριθεί στις προσδοκίες ανόδου της κατανάλωσης και του βιοτικού επιπέδου τις οποίες είχε καλλιεργήσει για να νομιμοποιηθεί, αλλά αντιθέτως προξενεί φτώχεια στην προσπάθειά του να ξεπεράσει την δική του κρίση. Καμία έκπληξη βέβαια. Έτσι λειτουργεί ο καπιταλισμός όσο και αν κάποιοι από αριστερά και δεξιά θέλουν να τον φτιασιδώσουν. Φυσικά ο βαθμός φτώχειας ποικίλει από περίπτωση σε περίπτωση και σίγουρα δε σημαίνει το ίδιο πράγμα για όλους. Τι να γίνει; Σε πείσμα της ρητορικής περί τέλους της ιστορίας οι τάξεις εξακολουθούν να υπάρχουν. Κάποιοι δε θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα επιβίωσης απλώς θα στερηθούν πράγματα που θεωρούσαν δεδομένα. Κάποιοι άλλοι βέβαια θα κληθούν να τα βγάλουν πέρα αγωνιώντας αν θα μπορέσουν να πληρώσουν για το ρεύμα, το νερό, το φαγητό ή τα ρούχα των παιδιών τους που πάνε σχολείο.
Σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσονται πρωτοβουλίες από τα κάτω που προσπαθούν να απαλύνουν τις συνέπειες της φτώχειας αλλά και να δημιουργήσουν τόπους συνεύρεσης προσφέροντας εναλλακτικές εξωσυστημικές διεξόδους στους ανθρώπους που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα. Μια τέτοια προσπάθεια είναι και τα ανταλλακτικά-χαριστικά παζάρια, όπως για παράδειγμα αυτά που διοργανώνει στην Αγία Παρασκευή η Ανοικτή Συνέλευση Κατοίκων σε τακτά χρονικά διαστήματα σε σχολεία και πλατείες. Η ιδέα είναι απλή.Ο κάθε κάτοικος φέρνει αυτό που δε χρειάζεται πλέον και παίρνει ό,τι έχει ανάγκη. Έτσι καλύπτονται εν μέρει ανάγκες σε ρούχα (κυρίως παιδικά), παιχνίδια, βιβλία, οικιακά σκεύη κλπ.
Επέκταση μιας πρακτικής που ήδη λάμβανε χώρα σε οικογενειακά ή φιλικά πλαίσια, το παζάρι προωθεί την κουλτούρα της ανταλλαγής. Σε εποχές “ευημερίας” θα ήταν ίσως απλώς μια ρωγμή στην κουλτούρα της κατανάλωσης, έργο κάποιων που θα βαφτίζονταν “ιδεαλιστές” ή “ρομαντικοί”. Σήμερα που η ένδεια στρέφει τον κόσμο σε άλλες λύσεις, το παζάρι αποτελεί την ευκαιρία ώστε οι άνθρωποι που μοιράζονται τον ίδιο τόπο ζωής να έρθουν σε επαφή, να οικοδομήσουν σχέσεις και να χτίσουν κοινότητες. Να μάθουν να αντιμετωπίζουν από κοινού τα ζητήματα που αφορούν όλους, πέρα από φύλο ή καταγωγή. Αποσαφηνίζει αυτό που αορίστως αποκαλείται “κοινωνική αλληλεγγύη” δίνοντάς της το νόημα της συλλογικής κάλυψης των αναγκών μας. Σήμερα πρόκειται για ρούχα και παιχνίδια, αύριο θα είναι η προμήθεια και το μαγείρεμα φαγητού, η φύλαξη των παιδιών και πάει λέγοντας. Άλλωστε ήδη πολλά παζάρια συνοδεύονται από συλλογικές κουζίνες.
Στο βαθμό που τα παζάρια αυτά είναι απόρροια αυτοοργανωμένων εγχειρημάτων σηματοδοτούν και το πέρασμα από την παθητικότητα στην πρωτοβουλία. Αντιτίθενται δηλαδή στην υποκριτική ευαισθησία θεσμών που επικαλούνται την φιλανθρωπία για να νομιμοποιηθούν στα μάτια της κοινωνίας. Είναι αλήθεια ότι ο όρος “αλληλεγγύη” έχει γίνει καραμέλα στο στόμα πολλών. Είναι όμως εντελώς άθλιο να τον επικαλούνται φορείς όπως τα κανάλια (π.χ. ΣΚΑΙ) ή η εκκλησία που ταυτόχρονα υποστηρίζουν την εξουσία και όλες τις πολιτικές εξαθλίωσης των λαϊκών στρωμάτων. Η επίκληση στο συναίσθημα για να συλλεχθούν τρόφιμα για τους “αναξιοπαθούντες” παρουσιάζει την κρίση σαν μια φυσική καταστροφή, λες και υπεύθυνοι δεν είναι οι ίδιοι, τα αφεντικά τους και το σύστημα που υπηρετούν.
Για τους πιο συνειδητοποιημένους βέβαια το παζάρι και ανάλογες κινήσεις είναι μια εικόνα από το μέλλον που θέλουμε να φτιάξουμε. Ένα μέλλον μακρυά από την εμπορευματοποίηση, την εκμετάλλευση και τον ατομισμό. Όπως και να έχει αποτελεί μια αλλαγή σε νοοτροπίες και συμπεριφορές η οποία, αν παγιωθεί, μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για να καταλάβουμε την ευθραυστότητα αυτού του συστήματος, τη φενάκη του υποσχόμενου (αλλά τόσο εύκολα ματαιούμενου) καταναλωτικού παράδεισου. Όταν κάποια στιγμή ο καπιταλισμός ξαναπάρει μπρος να μην την πατήσουμε πάλι αλλά να θυμηθούμε τι μας έφερε ως εδώ.
Αναδημοσίευση από:http://anepikairamagazine.blogspot.gr/2013/03/a-x.html