Κώστας Δεσποινιάδης

Η παρέλαση κατ’ αρχήν είναι θέαμα. Ένα θέαμα όμως που δεν είναι σαχλό και ακίνδυνο, όπως το τσίρκο για παράδειγμα –εκεί κινδυνεύουν μόνο τα ταλαιπωρούμενα ζώα- αλλά ένα θέαμα ιδιαζόντως φορτισμένο με συμβολισμούς, ιδεολογήματα και μηνύματα, που σε καιρό ειρήνης προορίζονται αποκλειστικά και μόνο για εσωτερική κατανάλωση.

Η λέξη παρέλαση είναι ομηρική, και σημαίνει «ελαύνω πλησίον τινός», δηλαδή περνάω κοντά από κάποιον. Οι μαθητές που θα παρελάσουν αύριο δεν θα περάσουν βέβαια δίπλα από τις γραμμές άμυνας του τρομοκρατημένου εχθρού. Προς το παρόν θα αρκεστούν να περάσουν δίπλα απ’ την εξέδρα των επισήμων, δηλαδή μπροστά από αυτό που συμβολίζει την Εξουσία –πολιτική, θρησκευτική και στρατιωτική- και διόλου τυχαία βρίσκεται ψηλότερα απ’ τους κοινούς θνητούς, οι οποίοι θα χάσκουν κουνώντας χαζοχαρούμενα τα πλαστικά σημαιάκια τους. Και περνώντας μπροστά απ’ την Εξουσία θα δηλώσουν αλλά και θα εμπεδώσουν την υποταγή τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι τις πιο θεαματικές και επιβλητικές παρελάσεις τις οργάνωνε το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση ικανότατων σκηνοθετών.

Όσο πιο μιλιταριστικό είναι ένα καθεστώς τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχει από καλά οργανωμένες παρελάσεις και τόση μεγαλύτερη βαρύτητα δίνει σ’ αυτές. Γιατί οι μαθητές-υπήκοοι περνώντας μπροστά από την εξέδρα της Εξουσίας ντυμένοι ομοιόμορφα, με απόλυτα πειθαρχημένο στρατιωτικό βήμα και υπό τον ήχο στρατιωτικών εμβατηρίων, προετοιμάζονται σιγά σιγά, σαν τα σκυλιά του Παυλώφ, να υποτάσσονται και να υπακούν (αυτό άλλωστε σημαίνει υπήκοος) σε όσους βρίσκονται πάνω στην εξέδρα, και αν χρειαστεί να εκτελέσουν αδιαμαρτύρητα τις δολοφονικές εντολές τους.

Γι’ αυτό, όσο συντηρούμε τέτοιες πρακτικές, μην εκπλαγούμε αν αύριο δούμε τα δικά μας παιδιά να κατουράνε αιχμαλώτους σε κάποιο ελληνικό Γκουαντανάμο. Η απανθρωπιά, τα βασανιστήρια, ο φόβος και το μίσος για τον Άλλον –που εύκολα μπορεί να καταλήξει στον φόνο του Άλλου- δεν βρίσκονται στα γονίδια κανενός. Καλλιεργούνται και ενσταλάζονται με δηλώσεις και εκδηλώσεις εθνικού μεγαλείου και υπερηφάνειας, με φαντασιώσεις περί ανώτερων και περιούσιων λαών, με σχολικά βιβλία ιστορίας που θυμίζουν περισσότερο εκδόσεις του Γενικού Επιτελείου Στρατού, με σχολικά βιβλία θρησκευτικών βγαλμένα απ’ τα πιο σκοτεινά και μουχλιασμένα υπόγεια φανατικών, μισάνθρωπων και μισαλλόδοξων ρασοφόρων, με σχολικές-στρατιωτικές παρελάσεις που δηλητηριάζουν τη συνείδηση των μαθητών.

Είναι καιρός να πούμε όχι στις παρελάσεις.

Είναι καιρός να αρνηθούμε αυτές τις τελετουργίες φόνου και υποταγής. Είναι καιρός να ξεριζώσουμε απ’ την εκπαιδευτική διαδικασία όλα όσα συντηρούν και εκτρέφουν τους αιμοσταγείς και αιματοβαμμένους εθνικισμούς, που προετοιμάζουν τους ανθρώπους να σκοτώσουν και να σκοτωθούν, για ένα καλύτερο χθες.

(Πρώτη δημοσίευση 26-10-2006, περιέχεται στο βιβλίο Πόλεμος και Ασφάλεια, εκδ. Πανοπτικόν, 2008)

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ROJAVA

Αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας και που συνοπτικά αποκαλείται ”η επανάσταση της Rojava (Ροζάβα)’’, έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θεωρούν τον εαυτό τους μέλος του παγκόσμιου κινήματος κοινωνικής χειραφέτησης και αυτονομίας, θέτει ζητήματα και εφαρμόζει πολιτικές κρίσιμης σημασίας.
Αυτό που συμβαίνει τώρα στη Ροζάβα είναι ένα εγχείρημα οικουμενικής σπουδαιότητας που συνδιαλέγεται με την ιστορία στον παρόντα χρόνο, η τεράστια σημασία του οποίου θα γίνεται περισσότερο αντιληπτή όσο περισσότερο γίνεται κατανοητό τι ακριβώς έχει μπει σε εφαρμογή εκεί.
Από την άλλη βέβαια, κάνει πιο αμείλικτο το ερώτημα γιατί μεγάλο μέρος της αριστεράς και όχι μόνο, υποτιμά (ηθελημένα ίσως;) το απελευθερωτικό αφήγημα που διεξάγεται στη βόρεια Συρία;
Οι λόγοι ίσως γίνουν κατανοητοί παρουσιάζοντας κάποια από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου προτάγματος. Μερικά από αυτά είναι η αποκήρυξη του μαρξισμού-λενινισμού, ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδισμός, η έμφαση στην κοινωνική και όχι στην ”εθνική” απελευθέρωση, η συμμετοχή και η βαρύτητα του ρόλου των γυναικών.
Οι πολίτες ,γυναίκες και άντρες, της Ροζάβα προτίμησαν να δώσουν έμφαση στην κοινωνική χειραφέτηση και αυτονομία αντί της εθνικής ολοκλήρωσης και με αυτόν τον τρόπο πέτυχαν δύο πολύ σημαντικά πράγματα: το ένα είναι ότι έτσι έθεσαν σε άμεση εφαρμογή την κοινωνική αλλαγή και δεν ανέβαλαν την πραγματοποίησή της μέχρι την ”απελευθέρωση” και το άλλο είναι ότι απέφυγαν να αυτοπαγιδευτούν στον λαβύρινθο των διεθνών κρατικών συμμαχιών και λυκοφιλιών.
Προτίμησαν την ”λύση χωρίς κράτος”, όπως την αποκαλούν, γιατί, όπως επίσης επισημαίνουν, ”το κράτος είναι το πρόβλημα, όχι η λύση”. Έχουν αρχίσει ήδη να φαίνονται οι διαφορές τους σε σχέση με σύγχρονα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.

Έτσι έθεσαν σε άμεση εφαρμογή τον Δημοκρατικό συνομοσπονδισμό, ο οποίος δεν είναι πολύ διαφορετικός από αυτό που ο Μπούκτσιν αποκάλεσε ”ελευθεριακό δημοτισμό”. Η κοινωνική ζωή είναι η ζωή της κοινότητας, οι αποφάσεις λαμβάνονται από τις συνελεύσεις των κατοίκων στις οποίες συμμετέχουν ισότιμα γυναίκες και άνδρες, η οικονομική ζωή είναι οργανωμένη σε συνεταιρισμούς και οι τιμές καθορίζονται από επιτροπές των κοινοτήτων. Δεν υπάρχει οργανωμένος στρατός, ως ξεχωριστό και αυτονομημένο από την κοινωνία υποσύνολο, ούτε πολιτικές και θρησκευτικές φατρίες που αναλαμβάνουν το ρόλο της άμυνας, στην πραγματικότητα όμως εξουσιάζουν την κοινωνία, υπάρχουν οργανωμένες πολιτοφυλακές, αντρικές (YPG) και γυναικείες (YPJ).
Ένα ακόμη πολύ σημαντικό επίτευγμα της επανάστασης που λαμβάνει χώρα στη Ροζάβα είναι η απελευθέρωση των γυναικών από κάθε είδους δεσμά που μέχρι τότε τις είχαν αλυσοδεμένες. Το γεγονός λαμβάνει ακόμη μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστούμε την περιοχή που συμβαίνει αυτό!
Δεν υπάρχει ελεύθερη κοινωνία όταν το μισό του πληθυσμού είναι υπόδουλο, λένε στη Ροζάβα. Έτσι οι γυναίκες στην περιοχή έχουν κατακτήσει ελευθερίες που ούτε στην, από καιρό κοσμική, δύση δεν απολαμβάνουν. Κάθε κοινότητα έχει δύο συνπροέδρους, ουσιαστικά εντολοδόχους των αποφάσεων της κοινότητας, έναν άνδρα και μία γυναίκα. Η συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά όργανα είναι θεσμοθετημένη στο τουλάχιστον 40 τοις εκατό, ενώ οι γυναικείες πολιτοφυλακές έχουν δική τους, αυτόνομη διοίκηση και στρατώνες προκειμένου να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους.
Ένα ακόμη πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η ανυπαρξία διαχωρισμών και αποκλεισμών από την πολιτική ζωή της κοινότητας στη βάση θρησκευτικών και εθνικών διαφορών, όλοι οι κάτοικοι των καντονιών θεωρούνται και είναι πολίτες με θεσμοθετημένη συμμετοχή στα πολιτικά όργανα.
Τέλος, η σημασία που δίνουν στην ελευθεριακή παιδεία για τη δημιουργία της αυριανής ελεύθερης κοινωνίας αποδεικνύει τη σοβαρότητα του εγχειρήματος αφού μια ελεύθερη κοινωνία βασίζεται κυρίως στην παιδεία της ελευθερίας.

Τα σημαντικότερα στοιχεία των επαναστάσεων που προηγήθηκαν είναι παρόντα εδώ: η συνέλευση πολιτών πάνω στην οποία προσπαθεί να οργανωθεί η δημιουργία μιας ελεύθερης κοινωνίας, η αμφισβήτηση του Κράτους, η άρνηση του καπιταλισμού, η σημασία της παιδείας, η οικολογική συνείδηση, ο φεμινισμός.

Συμπερασματικά, αυτό που διαδραματίζεται τώρα στη Ροζάβα είναι μια επανάσταση σε εξέλιξη, τεράστιας σημασίας όχι μόνο για την περιοχή αλλά για το παγκόσμιο ελευθεριακό κίνημα. Παρόμοια κατάσταση έχουμε να δούμε από την Ισπανία του 1936. Θεωρούμε χρέος κάθε ελεύθερου ανθρώπου την στήριξή της με όποιο μέσο μπορεί ο καθένας!!!

Ουλαλούμ

https://oulaloum.espiv.net/2015/02/25/%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CE%B6%CE%B5%CF%85%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CF%84%CF%83%CE%B9%CE%BD-%CE%BF%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%AC/

http://oulaloum.espiv.net/?p=4777

Τι κοινό μπορούν να έχουν ο αμερικανός ελευθεριακός  Μάρεϊ Μπούκτσιν, ιδρυτής της κοινωνικής οικολογίας (ο οποίος πέθανε το 2006) και ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν ηγέτης (φυλακισμένος στην Τουρκία) του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (Partîya Karkerén Kurdîstan ή PKK);

Η Τζάνετ Μπιλ, αμερικανίδα κοινωνική οικολόγος και οικοφεμινίστρια, συντρόφισσα και συνεργάτιδα του Μπούκτσιν,  εξηγεί πώς οι κομουναλιστικές ιδέες του  επηρεάζουν την κουρδική εμπειρία. (Το άρθρο είναι γραμμένο το 2013, πριν δηλαδή γίνει ευρέως γνωστός ο αγώνας των Κούρδων και των Κουρδισσών). 

Το 1923, στα συντρίμμια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, γεννήθηκε το σύγχρονο τουρκικό Κράτος, το οποίο ιδρύθηκε ως λαϊκή κοινοβουλευτική δημοκρατία. Σε αντίθεση με τον παλαιό ισλαμικό οργανισμό, οι θεμελιωτές της δημοκρατίας οδηγούμενοι από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ήλπιζαν ότι η νέα Τουρκία θα γινόταν μια μέρα πλήρες μέλος της οικογένειας των δυτικών εθνών. Ενώ όμως από μερικές απόψεις, όπως ο λαϊκισμός της, η δημοκρατία ήταν προοδευτική, δεν ήταν  τουλάχιστον σε ένα πολύ σημαντικό παράγοντα: την ανικανότητα να αναγνωρίσει το πλήθος των εθνικών μειονοτήτων της χώρας, κυρίως της κουρδικής που ήταν και η πιο συμπαγής. Θεωρούσαν ότι στη νεότευκτη δημοκρατία αυτή η μειονότητα θα έχανε την ταυτότητά της και θα αφομοιωνόταν με τους Τούρκους. Οι Κούρδοι, οι οποίοι επικαλούνται μια ιδιαίτερη και πολύ παλιά παρουσία στη νοτιοανατολική περιοχή της Ανατολίας, κατεστάλησαν με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν αρκετές εξεγέρσεις ανάμεσα στο 1925 και το 1938,  ο τουρκικός στρατός όμως τις κατέπνιξε όλες. Κατόπιν το τουρκικό κράτος προσπάθησε να διαγράψει την ίδια την ύπαρξη των Κούρδων, αναβαπτίζοντάς τους σε ”Ορεινούς Τούρκους” κι απαγορεύοντας δια νόμου τη χρήση τη γλώσσα τους, των πολιτισμικών τους εκφράσεων μέχρι ακόμη και των τοπικών τοπωνυμίων. Αυτή η καταστολή δεν μπορούσε παρά να δημιουργήσει μια αγωνιστική αντίδραση. Τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 του προηγούμενου αιώνα εμφανίστηκε ένα κίνημα για την απελευθέρωση των Κούρδων, το οποίο διεκδικούσε πολιτισμικά, γλωσσικά και πολιτικά δικαιώματα. Το 1978 ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν ίδρυσε το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας, στο πρότυπο των αντιαποικιοκρατικών αντιιμπεριαλιστικών κινημάτων που άνθισαν τη δεκαετία του ’70. Το PKK έθετε ως στόχο την ίδρυση ενός ξεχωριστού σοσιαλιστικού Κράτους.

Το τουρκικό κράτος διατήρησε μια σκληρή γραμμή και το 1992 υιοθέτησε ένα σύνταγμα,  που είναι ακόμη σε ισχύ,  το οποίο ορίζει την Τουρκία ως ”αδιαίρετη οντότητα” απαγορεύοντας την κουρδική γλώσσα γραπτή ή ομιλούμενη. Το 1984 το PKK εξαπέλυσε την εξέγερση μέσω της ένοπλης πάλης.

Τις επόμενες δεκαετίες υπήρξαν περισσότεροι από 37000 νεκροί κι από τα δύο μέτωπα. Ο Οτσαλάν δεν ήταν ”αθώα περιστερά”: έχει τη φήμη κακού μακελάρη (εν μέρει υπερβολική αλλά και εν μέρει δικαιολογημένη). Όμως το τουρκικό κράτος ήταν ακόμη πιο αδίστακτο και τα τελευταία δέκα χρόνια του προηγούμενου αιώνα κατέστρεψε περισσοτερα από 3000 κουρδικά χωριά. Ενώ από τη μια μεριά κατηγορούσε τους κούρδους για τρομοκρατία έσπερνε τον τρόμο ανάμεσα στον πληθυσμό του Κουρδιστάν.

Αντί να παραδεχτεί ότι δεν ήταν δυνατόν να εξαφανίσεις μια μειονότητα 20 εκατομμυρίων ανθρώπων δεν θέλησε να αποδεχτεί ούτε μια μετριοπαθή κουρδική αντιπολίτευση. Από το 1991 ένας αντιτρομοκρατικός νόμος έδινε τη δυνατότητα δίωξης ως τρομοκράτη οποιουδήποτε – δημοσιογράφων, διανοούμενων, ακτιβιστών – υποστήριζε τα δικαιώματα των Κούρδων ακόμη και με μη βίαιες μορφές. Ο τουρκικός ποινικός κώδικας τιμωρεί τη λεκτική ή γραπτή υποστήριξη των κούρδων, εξομοιώνοντάς την με εκδηλώσεις ρατσιστικού μίσους.

Κατόπιν, τον Φεβρουάριο του 1999, μετά από ένα θεαματικό ανθρωποκυνηγητό σε διεθνές επίπεδο, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν συνελήφθη στην Κένυα, και μεταφέρθηκε στην Τουρκία για να υποβληθεί σε δίκη με την κατηγορία της προδοσίας.

Δημοκρατία και δικαιώματα των μειονοτήτων

Ακολούθησε, για τον Οτσαλάν, μια μακρά περίοδος αναστοχασμού. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, ήταν μια από εκείνες τις προσωπικότητες της διεθνούς αριστεράς που αποποιήθηκαν τον μαρξισμο-λενινισμό, τον ”υπαρκτό σοσιαλισμό”, τον σταλινισμό, ως αυταρχικούς και δογματικούς. Ο κουρδικός λαός, υποστήριζε, πρέπει ”να αντιδράσει στις απαιτήσεις της ιστορικής στγμής” και ”να επανεκτιμήσει τις αρχές, τα προγράμματα και τους τρόπους δράσης”. Αντί να προσπαθεί να επιβάλλει ένα άκαμπτο σύστημα, θα έπρεπε να εξασφαλίσει και να εφαρμόσει τα πιο πλατιά δημοκρατικά κριτήρια (1).  Έτσι το 1993 διακήρυξε μονομερή παύση πυρός και παρατήρησε: ”Οι Τούρκοι και οι Κούρδοι είναι συναδελφωμένοι για περισσότερα από χίλια χρόνια κι εμείς δεν δεχόμαστε ένα χωρισμό από την Τουρκία” (2).

Το 1999 πολλοί δεν είχαν καταλάβει ότι ο Οτσαλάν άλλαξε γραμμή. Στη δίκη του η οποία είχε αναπόφευκτα πολιτικό χαρακτήρα, πολλοί περίμεναν ότι θα παρακινούσε το PKK να αναλάβει τον αγώνα για το σχηματισμό κουρδικού Κράτους, αντιθέτως όμως δημοσιοποίησε μια θέση η οποία προέτρεπε στην αποδοχή των υπαρχόντων συνόρων σε μια ενωμένη Τουρκία και τον εκδημοκρατισμό ολόκληρης της χώρας, που θα εγγυάται σε κάθε πολίτη το δικαίωμα της συμμετοχής στην πολιτική ζωή σε ένα επίπεδο ισότητας, χωρίς εθνικές διαφορές.

”Η κατάσταση τόσο για τους Τούρκους όσο και για τους Κούρδους, θα ήταν καλύτερη σε μια Τουρκία πραγματικά δημοκρατική”, δήλωσε ο Οτσαλάν στους δημοσιογράφους. ”Και η Τουρκία δεν μπορεί να είναι πραγματική δημοκρατία αν δεν αναγνωρίσει την ύπαρξη και τα δικαιώματα του κουρδικού λαού. Άλλες χώρες έμαθαν να συμβιώνουν με τις μειονότητες και να επιτρέπουν τη συμμετοχή συνδέοντάς την με διαφορετικά επίπεδα πολιτισμικής και γλωσσικής αυτονομίας. Η ενσωμάτωση και η διαφορετικότητα μετέτρεψαν τις διαφορές σε στοιχείο δύναμης καθιστώντας πιο ισχυρά αυτά τα έθνη. Επιπλέον μια δημοκρατική τάξη θα οδηγούσε την Τουρκία επιτέλους στο περιβάλλον των σύγχρονων δυτικών χωρών, ολοκληρώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το όνειρο του Ατατούρκ”. Όποια ιδέα κι αν σχημάτισαν ο ανακριτές γι’ αυτό το μήνυμα, δεν ενδιαφέρονταν καθόλου για τον φορέα του μηνύματος: κατηγόρησαν για προδοσία τον Οτσαλάν και τον καταδίκασαν με την ποινή του θανάτου. Μερικά χρόνια μετά, η αίτηση εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρέωσε την Τουρκία να ακυρώσει την ποινή του θανάτου μετατρέποντάς την σε ισόβια κάθειρξη. Φυλακίστηκε στο νησί Ιμραλί στη θάλασσα του Μαρμαρά. Επειδή του επιτρέπονταν μόνο περιστασιακές επισκέψεις των δικηγόρων του, το μόνο που είχε ήταν πολύ διαθέσιμο χρόνο, έτσι εκείνος που ήταν ο αρχηγός του ένοπλου αγώνα αφιερώθηκε στη μελέτη. Οι δικηγόροι του έφερναν βιβλία για ανάγνωση, κείμενα ιστορίας, κοινωνιολογίας και άλλα. Ανάμεσα στο 2001 και το 2002 ενδιαφέρθηκε για τα έργα του Μπούκτσιν, ιδίως για την Οικολογία της ελευθερίας και το The Rise of Urbanization, οι μεταφράσεις των οποίων είχαν γίνει στην τουρκική γλώσσα αρκετά χρόνια πριν. Σε εκείνες τις σελίδες αναγνώρισε ένα οικείο πνεύμα, ενός άλλου ακτιβιστή της αριστεράς που είχε βιώσει το πέρασμα από τον μαρξισμό-λενινισμό στη ριζοσπαστική δημοκρατία.

Ο Μπούκτσιν στην εφηβεία του ήταν σταλινικός, όμως όταν είδε ότι το προλεταριάτο δεν εξεγέρθηκε ενάντια στον καπιταλισμό στο τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου αντιλήφθηκε την αλλαγή των συνθηκών και διέρρηξε τις σχέσεις του με τον μαρξισμό. Διατήρησε όμως τις αντικαπιταλιστικές και επαναστατικές θέσεις και τη δεκαετία του ’50 (όπως ο Οτσαλάν σαράντα χρόνια μετά) πραγματοποίησε μια αναθεώρηση.

Σε αντίθεση με τις αυταρχικές πρωτοπορίες του σταλινισμού, μια σύγχρονη κι ανανεωμένη αριστερά όφειλε να είναι πλήρως δημοκρατική. Ο Μπούκτσιν, εμπνεόμενος από τις μελέτες του για τις συνελεύσεις πολιτών στην αρχαία Αθήνα,  κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα μελλοντικό επαναστατικό κίνημα θα έπρεπε πρώτα απ’ όλα να αποφύγει τους δεσπότες και να υιοθετήσει τη λαϊκή συνέλευση ως θεσμική εφαρμογή της ελευθερίας. Το υπάρχον εθνικό Κράτος θα εξαφανιζόταν και οι εξουσίες του θα παραχωρούνταν στους ενωμένους πολίτες σε πρόσωπο προς πρόσωπο δημοκρατικές συνελεύσεις.

Ο Μπούκτσιν διέβλεψε ότι το μοιραίο αμάρτημα του καπιταλισμού ήταν η σύγκρουσή του με το φυσικό περιβάλλον, το οποίο θα τον οδηγούσε σε κρίση. Συνέταξε λοιπόν τα μανιφέστα της ριζοσπαστικής οικολογίας υποστηρίζοντας την αποκέντρωση των μητροπόλεων, για να γίνει εφικτή η ζωή σε μικρότερες διαστάσεις, παράγοντας τοπικά την τροφή και χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η κυβέρνηση θα ανήκε στους πολίτες κι όχι στα αφεντικά της βιομηχανίας, τις προσταγές (diktat) της αγοράς ή της εξουσίας του Κράτους. Ο Μπούκτσιν αφιερώθηκε για πολλά χρόνια στην επεξεργασία αυτών των θέσεων σε ένα πρόγραμμα για μια οικολογική και δημοκρατική κοινωνία. Στο πέρασμα του χρόνου έδωσε πολλά ονόματα σε αυτό το πρόγραμμα: οικο-αναρχισμός, ελευθεριακός δημοτισμός και στο τέλος κομουναλισμός.

Δύο διαλεκτικοί

Ο Οτσαλάν μάλλον είδε στον Μπούκτσιν έναν άνθρωπο που σκεφτόταν όπως κι εκείνος, με μια διαλεκτική σφραγίδα κληρονομημένη από το κοινό τους μαρξιστικό παρελθόν. Όχι ότι ήταν διαλεκτικοί υλιστές, αλλά παρέμεναν τέτοιοι με την έννοια ότι σκέφτονταν με τους όρους μιας ανάπτυξης, κυρίως στο ιστορικό επίπεδο. Τα δύο κείμενα που διάβασε ο Οτσαλάν στη φυλακή ήταν διαλεκτικά δομημένα ως ιστορικές αφηγήσεις. (3)

Η οικολογία της ελευθερίας είναι μια εκτεταμένη τοιχογραφία της ανθρώπινης ιστορίας. ”Στις ‘οργανικές’ πρωτόγονες κοινότητες της προϊστορίας – έγραφε ο Μπούκτσιν – ο πληθυσμός των φυλών ζούσε σε μη ιεραρχικές κοινότητες. Τα μέσα για την επιβίωση μοιράζονταν κοινοτικά σύμφωνα με το έθιμο της επικαρπίας (χρήση των πρώτων υλών με βάση τις ανάγκες), μια ηθική της συμπληρωματικότητας (αλληλοβοήθεια) και του εγγυημένου ελάχιστου ( δικαίωμα για όλους στην τροφή, στη στέγη, στην ενδυμασία). Τα άτομα συνηθισμένα να σκέφτονται με συνεργατικούς όρους, έβλεπαν τον φυσικό κόσμο το ίδιο αρμονικό”.

Για τον Οτσαλάν είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Μπούκτσιν είχε αφιερώσει πολλή προσοχή στους Σουμέριους και στην αρχαία Μεσοποταμία. Από εκεί είχε ξεκινήσει ο πολιτισμός: ”Η σφηνοειδής γραφή […} κατάγεται από τις λεπτομερείς καταγραφές που έκαναν  οι αρμόδιοι του ναού των προϊόντων που παρελάμβαναν κι εκείνων που διένειμαν”. Στην αρχή οι σουμέριοι είχαν μια αξιόλογα εξισωτική συμπεριφορά. ”Οι πρώτες πολεις-κράτος κυβερνούνταν από ‘εξισωτικές συνελεύσεις’ οι οποίες διέθεταν μια ελευθερία σε ένα ασυνήθιστο επίπεδο”. Ο Μπούκτσιν παρατηρούσε ενθουσιασμένος ότι ανάμεσα στους Σουμέριους, για πρώτη φορά στην ιστορία, εμφανίστηκε σε γραπτή μορφή η λέξη ελευθερία (amargi) σε ένα μικρό πίνακα με σφηνοειδή γραφή που περιγράφει τη νικηφόρα λαϊκή εξέγερση ενάντια σε ένα τύραννο βασιλιά. Κατόπιν σκιαγραφούσε πώς αναδύθηκε η ιεραρχία: γεροντοκρατία και πατριαρχία, σαμάνοι και ιερείς, πολεμιστές, αρχηγοί και Κράτη, ιδιοκτησία και ταξικές κοινωνίες. Ανάμεσα και στους Σουμέριους (και στην αρχαία κεντρική Αμερική) εμφανίστηκαν θρησκευτικές και στρατιωτικές ιεραρχίες, οδηγώντας στην ίδρυση Κρατών, στρατών και αυτοκρατοριών. Η νεωτερικότητα (με τον βιομηχανικό καπιταλισμό) ενισχύει και επεκτείνει τις αρχαίες μορφές κυριαρχίας. Επιπλέον, αντί να ζουν σε αρμονία με τη φύση, οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες αντιλαμβάνονται τη φύση σαν ένα αντικείμενο προς εκμετάλλευση και ορέγονται να την κυριαρχήσουν.

Όμως, σύμφωνα με τον Μπούκτσιν η εμφάνιση της ιεραρχίας, η άνοδος του εθνικού Κράτους και του καπιταλισμού δεν ήταν αναπόφευκτα γεγονότα κι αν εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι ήταν κάτι τέτοιο, θα μπορέσουμε να επεξεργαστούμε το όραμα ενός ”απελευθερωμένου μέλλοντος”. Κάποτε οι άνθρωποι ζούσαν σε συνεργατικές και κοινοτικές μορφές, και μπορούν να το κάνουν και τώρα. Η θαμμένη μνήμη της οργανικής κοινωνίας ”λειτουργεί υποσυνείδητα με μια υπόρρητη επιταγή για την ελευθερία”. Η παράδοση της κυριαρχίας, ωστόσο, αντιστέκεται σε ένα αντι-κίνημα της παράδοσης των κινημάτων της ελευθερίας και της αντίστασης που προσπαθούν να ανατρέψουν την κυριαρχία και να δημιουργήσουν ελεύθερες κοινωνίες. Αυτά τα κινήματα απορρόφησαν υποσυνείδητα τις αρχές της οργανικής κοινωνίας: επικαρπία, συμπληρωματικότητα, ελάχιστο εγγυημένο, δίνοντάς τους όμως διαφορετικά ονόματα, όπως σοσιαλισμός, κομουναλισμός ή συνεργατισμός. Ανάμεσα και στους αρχαίους Σουμέριους μετά την εμφάνιση των βασιλείων ”έχουμε αποδείξεις λαϊκών εξεγέρσεων ίσως για την επαναφορά της παλιάς κοινωνικής διαχείρισης ή για τον περιορισμό της εξουσίας του bala (κυρίαρχου). Ακόμη και οι ισχυροί στρατιωτικοί αρχηγοί, οι ενσί (ensi), υποβάλλονταν τακτικά σε δίκη από λαϊκές συνελεύσεις. Η ιστορία των λαϊκών εξεγέρσεων από εκεί κι έπειτα βαδίζει παράλληλα με εκείνη του δεσποτισμού.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ οι άνθρωποι που ζουν σε καπιταλιστικές οικονομίες και κυριαρχούνται από εθνικά κράτη, επιθυμούν μια βαθιά κοινωνική μεταμόρφωση, η οποία θα είναι συνάμα συνεταιριστική και κοινοτική, η οποία θα είναι απελευθερωμένη κι από τον καπιταλισμό κι από τα εθνικά Κράτη, η οποία θα είναι σε μια συνεργατική σχέση με τη φύση. Οι ελπίδες μιας απελευθερωμένης και οικολογικής κοινωνίας βασίζονται στη δυναμική αυτής της κοινωνικής ανανέωσης. Ο Μπούκτσιν ονόμασε αυτό το σύνολο των θέσεων ”κοινωνική οικολογία”.

Στο άλλο βιβλίο που διάβασε ο Οτσαλάν το Urbanization Without Cities (Αστικοποίηση χωρίς πόλεις), ο Μπούκτσιν έθετε τις ιστορικές βάσεις μιας δημοτιστικής επανάστασης ενάντια στο εθνικό Κράτος και τον καπιταλισμό. Αναφέρεται σε μια παράδοση δημοκρατικών συνελεύσεων πολιτών που γεννήθηκε με την αρχαία εκκλησία του δήμου, συνεχίστηκε με τις πρώτες μεσαιωνικές κοινότητες στην Ιταλία, τη Γερμανία, και τις Κάτω Χώρες, τα Veče του Pskof και του Novgorod, τις συνελεύσεις του comunero στην Ισπανία τον 16ο αιώνα, του επαναστατικού παρισιού το 1789, τις επιτροπές και τα συμβούλια της αμερικανικής επανάστασης, την Κομμούνα του Παρισιού το 1871, τα σοβιέτ του 1905 και 1917, τις κολεκτίβες της επαναστατημένης Ισπανίας το 1936-7 και τα meeting πολιτών της New England.  Αντίθετα με ό,τι υποστηρίζει ο μαρξισμός φορέας της επανάστασης δεν είναι ο εργάτης αλλά ο πολίτης και ο τόπος της επανάστασης δεν είναι το εργοστάσιο αλλά ο δήμος.

Ο Οτσαλάν κοινωνικός οικολόγος

Η ”αρχή της ελπίδας” που κομίζει η Οικολογία της ελευθερίας πρέπει να ενέπνευσε τον Οτσαλάν στη φυλακή. Όταν ξαναέπιασε το μολύβι οι λέξεις του ήταν επηρεασμένες από τη θέση σύμφωνα με την οποία κάποτε ζούσαμε σε αλληλέγγυες κοινωνίες κι ότι ακόμη υπάρχουν οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο. ”Η νίκη του καπιταλισμού δεν είναι απλά μοιραία” έγραψε το 2004. ”Θα μπορούσε να υπάρξει μια διαφορετική εξέλιξη”. Το αντίθετο μάλιστα συμβαίνει, ”πάντα υπήρχε η επιλογή της ελευθερίας” (4),  έγραφε σχετικά με τις πρωτόγονες κοινοτικές κοινωνικές μορφές, όπως είναι η ”οργανική κοινωνία” του Μπούκτσιν, την οποία ο Οτσαλάν αναβάπτισε σε ”φυσική κοινωνία”. Κατά την άποψή του η καταγωγή της ιεραρχίας εντοπίζεται ανάμεσα στους Σουμέριους (5), στα Ζιγκουράτ,  τις πολυεπίπεδες πυραμίδες της Μεσοποταμίας οι οποίες ήταν εν μέρει ναοί, με τις θεότητες που κατοικούσαν στο ανώτερο επίπεδο, αλλά και διοικητικά κέντρα και, στα χαμηλότερα επίπεδα, χώροι για την παραγωγή εμπορευμάτων (6). Επειδή συμπεριελάμβαναν τη θρησκευτική, κρατική και οικονομική εξουσία, τα Ζιγκουράτ αντιπροσώπευαν μια κοινωνική τάξη στην οποία ο λαός μοχθούσε με στόχο να υπηρετήσει έναν υποθετικό θεϊκό άρχοντα. Οι ιερείς που κατασκεύαζαν τα Ζιγκουράτ ήταν ”αρχιτέκτονες της συγκεντρωτικής πολιτικής εξουσίας”, τα οικοδομήματα ήταν ”εργαστήρια για την κωδικοποίηση των ανθρώπινων αντιλήψεων […] όπου δημιουργήθηκε η υποταγμένη ύπαρξη”.

Με το πέρασμα του χρόνου οι ναοί αναπτύχθηκαν και μετασχηματίστηκαν σε πόλεις, οι πόλεις σε Κράτη, αυτοκρατορίες, πολιτισμούς, όμως η φύση του φαινομένου παρέμενε η ίδια. ”Η ιστορία του πολιτισμού δεν είναι τίποτα άλλο από τη συνέχιση της σουμεριανής κοινωνίας {…} η οποία διακλαδώνεται και διαφοροποιείται όμως συντηρεί την ίδια βασική μορφή” (7). Ζούμε ακόμη στη χώρα των Σουμέριων ” αυτή την απίστευτη διανοητική επινόηση [που] ελέγχει από παλαοτάτων χρόνων ολόκληρη την ιστορία (8).  Επιπλέον, τονίζει ο Οτσαλάν  επαναλαμβάνοντας τον Μπούκτσιν,  η ανάδυση της ιεραρχίας εισήγαγε την ιδέα της κυριαρχίας πάνω στη φύση: ” Αντί να είναι μέρος της φύσης” η ιεραρχική κοινωνία τη θεωρεί ”όλο και περισσότερο ως πλουτοπαραγωγικό πόρο”. (9)

Εμπνευσμένος από τη θέση του Μπούκτσιν για την ”παράδοση της ελευθερίας” ο Οτσαλάν  υποστήριξε ότι οι κοινοτικές όψεις της ”φυσικής κοινωνίας” παραμένουν στις εθνικές ομάδες, στα ταξικά και τα θρησκευτικά κινήματα, στις φιλοσοφικές ομάδες που αγωνίζονται για την ελευθερία. Όλη η ιστορία της δύσης διασχίζεται από μια διαλεκτική αντίφαση ανάμεσα στην ελευθερία και την κυριαρχία, γιατί ”η κοινοτική κοινωνία βρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση με την αντίστοιχη ιεραρχική”. (10)

Εν τέλει ο Οτσαλάν υιοθέτησε την κοινωνική οικολογία. Η ”φυσική κοινωνία” ήταν κατά κάποιο τρόπο μια οικολογική κοινωνία. Οι ίδιες δυνάμεις που καταστρέφουν εκ των έσω την κοινωνία αποκόβουν σημαντικούς δεσμούς με τη φύση. Ο καπιταλισμός είναι αντι-οικολογικός κι εμείς έχουμε ανάγκη ”μιας συνειδητής ηθικής στάσης” εναντίον του, χρειαζόμαστε ”ένα σύστημα με ηθικά θεμέλια το οποίο θα συνεπάγεται βιώσιμες διαλεκτικές σχέσεις με τη φύση […] όπου το κοινό ευ ζειν θα επιτυγχάνεται με την άμεση δημοκρατία”. (11)

Ο αγώνας για την ελευθερία των Κούρδων συνδέεται με την κοινωνική οικολογία γιατί εν μέρει είναι ένας αγώνας που διεκδικεί τις αξίες της οργανικής κοινωνίας. ” Πολλές όψεις και πολλά χαρακτηριστικά της κουρδικής κοινωνίας […] μοιάζουν με εκείνα των νεολιθικών κοινωνιών, κυρίως εκείνα της οργανικής  κοινωνίας. Επιπλέον, ”οι Κούρδοι σε ολόκληρη την ιστορία τους προτίμησαν το σύστημα του clan  και των συνομοσπονδιών ανάμεσα στις φυλές κι αντιστάθηκαν μαχητικά ενάντια στις συγκεντρωτικές κυβερνήσεις” (12). Επίσης, δεν είναι οι Κούρδοι που ενσαρκώνουν ιδιαίτερα τον αγώνα για την ελευθερία: ” Οποιαδήποτε λύση πρέπει να προβλέπει επιλογές έγκυρες όχι μόνο για τον κουρδικό λαό αλλά για όλο το λαό”.  Ο Οτσαλάν, όπως και ο Μπούκτσιν παραμένει ένας διεθνιστής. ”Αντιμετωπίζω αυτά τα προβλήματα στη βάση ενός ανθρωπισμού, μιας ανθρωπότητας, μιας φύσης κι ενός σύμπαντος”. (13)

Δημοκρατικός συνομοσπονδισμός

Αν και ασφυκτιούσε πίσω από τα κάγκελα, ο Οτσαλάν κατάφερνε να επικοινωνεί με τον κουρδικό λαό μέσω των δικηγόρων του. Έτσι ξεκίνησε να συστήνει Μπούκτσιν. Κάλεσε όλους τους δημάρχους των κουρδικών περιοχών να διαβάσουν το βιβλίο Urbanization Without Cities κι όλους τους μαχητές να μελετήσουν την Οικολογία της Ελευθερίας. (14) Την άνοιξη του 2004 μέσω των δικηγόρων του ήρθε σε επαφή με τον Μπούκτσιν για να ξεκινήσει ένα διάλογο μαζί του. Ο Οτσαλάν εξήγησε στον Μπούκτσιν, μέσω των διαμεσολαβητών του, ότι θεωρεί τον εαυτό του μαθήτη του, ότι έχει εμβαθύνει στα έργα του κι ότι επιθυμεί να καταστήσει τις ιδέες του εφαρμόσιμες στις μεσοανατολικές κοινωνίες. Του έστειλε κι ένα χειρόγραφό του.

Αν αυτή η συζήτηση είχε γίνει, θα ήταν ένα καταπληκτικό γεγονός. Όμως ο Μπούκτσιν στα 83 του  ήταν πολύ άρρωστος για να δεχτεί. Παρόλα αυτά τον Μάιο του ίδιου χρόνου έγραψε στον Οτσαλάν: ” Η ελπίδα μου είναι  μια μέρα ο κουρδικός λαός να καταφέρει να ιδρύσει μια ελεύθερη και ορθολογική κοινωνία, που θα δώσει τη δυνατότητα να ακτινοβολήσει η λάμψη της. Είναι τυχερή που έχει leader σαν τον κύριο Οτσαλάν”. (15)  Αυτό το μήνυμα, όπως καταλάβαμε κατόπιν, διαβάστηκε δημόσια στη Δεύτερη γενική συνέλευση  του Συνεδρίου του λαού του Κουρδιστάν, ανάμεσα στα βουνά.

Ο Οτσαλάν συνέχισε να επεξεργάζεται ένα συγκεκριμένο κοινωνικό-οικολογικό πρόγραμμα για τους Κούρδους, για να ωθήσει στον εκδημοκρατισμό και την κοινοτική οργάνωση. Ευχήθηκε οι Κούρδοι να συστήσουν συμβούλια και συνελεύσεις στις αστικές γειτονιές, στις πολεις και τα χωριά. Ονόμασε αυτό το πρόγραμμα ”δημοκρατικό συνομοσπονδισμό”. Τον Μάρτιο του 2005 δημοσίευσε τη ”Διακήρυξη του δημοκρατικού συνομοσπονδισμού στο Κουρδιστάν” η οποία καλούσε στη δημιουργία ”μιας δημοκρατίας της βάσης, θεμελιωμένης στη δομή των δημοκρατικών κοινοτήτων της φυσικής κοινωνίας. Αυτή θα συγκροτήσει συνελεύσεις χωριού, πόλης και μητροπόλεων, ενώ στους απεσταλμένους τους θα εμπιστεύονται τα  καθήκοντα που αφορούν τις αποφάσεις, το οποίο στην πραγματικότητα σημαίνει ότι θα αποφασίζουν ο λαός και οι κοινότητες”.

Ο δημοκρατικός συνομοσπονδισμός του Οτσαλάν υποστηρίζει τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία έκφρασης καθενός, πέρα από θρησκευτικές, εθνικές και ταξικές διαφορές. Αυτός ”προωθεί ένα οικολογικό μοντέλο κοινωνίας” και δεν υποστηρίζει μόνο την απελευθέρωση της γυναίκας αλλά τη θεωρεί μια κεντρική άποψη: ” Κάνω έκκληση σε όλους τους τομείς της κοινωνίας κυρίως σε όλες τις γυναίκες και τους νέους, ώστε να σχηματίσουν τις δικές τους δημοκρατικές οργανώσεις και να αυτοκυβερνηθούν”.

Η πιθανή διάχυση αυτών των δημοκρατικών οργανώσεων, λέει ο Οτσαλάν, θα οδηγήσει στην έναρξη μιας διαδικασίας εκδημοκρατισμού της Τουρκίας. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο που θα υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα, φέρνοντας τη δημοκρατική κουλτούρα σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, κι όχι ελευθερία μόνο για τους Κούρδους αλλά μια δημοκρατική συνομοσπονδιακή ένωση σε όλη τη Μέση Ανατολή. Στο θάνατο του Μπούκτσιν τον Ιούλιο 2006, η συνέλευση του PKK απότισε φόρο τιμής ”σε έναν από τους μεγαλύτερους κοινωνικούς επιστήμονες του 20ου αιώνα”. Ο Μπούκτσιν ”μας εισήγαγε στη σκέψη της κοινωνικής οικολογίας – διακήρυξε η συνέλευση –  και συνέβαλε στην ανάπτυξη της σοσιαλιστικής θεωρίας ώστε να προχωρήσει πάνω σε πιο στέρεες βάσεις”. Υπέδειξε πώς να μεταφράσουμε σε πραγματικότητα ένα νέο δημοκρατικό σύστημα. ” Προώθησε την έννοια του συνομοσπονδισμού, ένα μοντέλο το οποίο εμείς θεωρούμε ότι είναι δημιουργικό και πραγματοποιήσιμο”.

Η συνέλευση δήλωσε επίσης: ”Οι θέσεις [του Μπούκτσιν], για το Κράτος, την εξουσία, την ιεραρχία θα πραγματοποιηθούν μέσα από τον αγώνα μας. Θα πραγματοποιήσουμε αυτή την υποσχεσή μας ως η πρώτη κοινωνία που θα ιδρύσει ένα συγκεκριμένο δημοκρατικό συνομοσπονδισμό”. Τον Ιούλιο του 2011 ένα έκτακτο συνέδριο στο Diyarbakir (την de facto κουρδική πρωτεύουσα) διακήρυξε τη ”δημοκρατική αυτονομία”, εννοώντας με αυτό ότι οι κουρδικές πόλεις και τα αστικά κέντρα θα μεταφράσουν αυτή την αρχή στην πράξη συγκροτώντας δημοκρατικούς θεσμούς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Εν συνεχεία εμφανίστηκε μια επεξεργασμένη συμβουλιακή δομή, με βάσεις στις πόλεις, στις γειτονιές και τα χωριά, η οποία εξασφαλίζει την αυτοκυβέρνηση των Κούρδων σε τοπικό επίπεδο και η οποία λειτουργεί παράλληλα με τους τουρκικούς διοικητικούς θεσμούς. Οι οργανώσεις βρίσκονται στο στάδιο της πραγματοποίησης  όμως αν λάβουμε υπόψη ότι δημιουργούνται σε συνθήκες συνεχούς καταστολής και πολέμου, είναι αξιοσημείωτο ό,τι έχει ήδη πραγματοποιηθεί (16).

Με τέτοια μέσα είναι ευχής έργο  μια μέρα ο κουρδικός λαός να κατακτήσει την πολυπόθητή του amargi.

Janet Biehl

(Μετάφραση Νίκος Χριστόπουλος)

Σημειώσεις

1. Abdullah Öcalan, Declaration on the Democratic Solution of the Kurdish Question, 1999, trans. Kurdistan Information Centre, Mesopotamian Publishers, London 1999

2. Παρατίθεται στο Michael Gunther, The Kurds Ascending, 2η εκδ. Palgrave Macmillan 2011, σελ. 65.

3. Murray Bookchin,  Ecology of Freedom: The Emergence and Dissolution of Hierarchy, AK Press, The Rise of Urbanization and the Decline of Citizenship, Sierra Club, San Francisco, 1986.

4. Abdullah Ö, In Defense of the People (ανέκδοτο), p. 41. Για τη μετάφραση του χειρογράφου ευχαριστείται η International Initiative Freedom for Ö, Peace in Kurdistan. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη Γερμανία με τον τίτλο Jenseits von Staat, Macht und Gewalt, Mesopotamien Verlag, Neuss, 2010.

5. Abdullah Ö, Prison Writings, The Roots of Civilization, μετάφρ. Klaus Happel, Pluto Press, London 2007 και Prison Writings, The PKK and the Kurdish Question in the 21st Century, Klaus Happel, Transmedia, London 2011.

6. Öcalan, Roots, σελ. 6.

7. Ibid. σελ. 35, 25, 98.

8. Öcalan, PKK and the Kurdish Question, σελ. 96.

9. Öcalan, Defense of People, κεφ. 12. 10 Öcalan, PKK and the Kurdish Question, σελ. 51, 65, 60.

10. Öcalan, Defense of People, κεφ. 3,4.

11. Öcalan, PKK and the Kurdish Question, σελ. 22.

12. Öcalan, “The Declaration od Democratic Confederalism”, 4 Φεβρουαρίου 2005, στο διαδίκτυο: http://www.kurdmedia.com/article.aspx?id=10174.

13. Öcalan, PKK and the Kurdish Question, σελ. 52.

14. Όπως μου αναφέρθηκε από τον διαμεσολαβητή ανάμεσα στους δικηγόρους του Οτσαλάν και τον Μπούκτσιν, ο οποίος επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος.

15. Αντίγραφο στην κατοχή της αρθρογράφου.

16. Για τη μελέτη των θεσμών δημοκρατικής αυτονομίας δες TATORT Kurdistan,Demokratische Autonomie in Nordkurdistan (2011),http://demokratischeautonomie.blogspot.eu.

Το άρθρο μεταφράστηκε από το ιταλικό αναρχικό περιοδικό A rivista anarchica (Ιούνιος 2013) Απόσπασμά του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα δρόμου Άπατρις (φύλλο #28).

26 Δεκέμβρη 2014…

Σύμφωνα με τον Ντ. Γκρέμπερ [που έγραψε ένα άρθρο τον περασμένο Οκτώβρη εκθειάζοντας τη δουλειά που γίνεται από τα κάτω στο δυτικό Κουρδιστάν], η περιοχή της Ροτζάβα που κηρύχθηκε αυτόνομη με κάποιας μορφής «κοινωνικού συμβολαίου» το 2011, αποτελούμενη από τρία αντικρατικά και αντικαπιταλιστικά καντόνια, είναι ένα αξιοσημείωτο δημοκρατικό πείραμα για την εποχή μας.
Στις αρχές του Δεκέμβρη βρέθηκε με μια ομάδα 8 ανθρώπων – φοιτητές, ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές (μεταξύ των οποίων και η σύντροφος του ιδρυτή της Κοινωνικής Οικολογίας Μάρεϋ Μπούκτσιν, Τζάνετ Μπιλ – από διαφορετικά μέρη των Η.Π.Α και της Ευρώπης, στο Σαζίρ, ένα από τα τρία καντόνια της Ροτζάβα. Είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει την πρακτική της «δημοκρατικής αυτονομίας» επί τόπου και να κάνει πολλές ερωτήσεις. Μας λέει τις εντυπώσεις του από το ταξίδι, θέτοντας ακόμα μεγαλύτερες ερωτήσεις αλλά και απαντήσεις σχετικά με το γιατί αυτό το «παράδειγμα» των Κούρδων της Συρίας αγνοείται από όλο τον κόσμο.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην τουρκική καθημερινή αριστερή εφημερίδα Evrensel.

-Στο άρθρο σου στον Γκάρντιαν ρώτησες γιατί όλος ο κόσμος αγνοεί το «δημοκρατικό παράδειγμα» των Κούρδων της Συρίας. Έχοντας την εμπειρία των 10 ημερών εκεί, μήπως έχεις κάποιο νέο ερώτημα ή ενδεχομένως κάποια νέα απάντηση να δώσεις πάνω σ’ αυτό;

Λοιπόν, αν είχα αμφιβολίες σχετικά με το αν αυτό που συντελείται εκεί πέρα πρόκειται για επανάσταση ή αποτελεί βιτρίνα κάποιου είδους, θα έλεγα ότι η επίσκεψή μου εκεί σταμάτησε κάθε τέτοια σκέψη. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που σκέφτονται ότι δεν είναι παρά μια βιτρίνα του PKK (Κουρδικό Εργατικό Κόμμα), το οποίο είναι μια σταλινική αυταρχική οργάνωση που προσποιείται ότι έχει υιοθετήσει τη ριζοσπαστική δημοκρατία. Σε καμία περίπτωση. Ό,τι συμβαίνει εκεί είναι πραγματικό. Πρόκειται για μια αυθεντική επανάσταση. Με έναν τέτοιο τρόπο όμως που αποτελεί το πρόβλημα. Οι κυρίαρχες δυνάμεις έχουν δεσμευτεί σε μια ιδεολογία που λέει ότι πραγματικές επαναστάσεις δεν συμβαίνουν πια. Εντωμεταξύ, πολλοί στην αριστερά, ακόμα και στη ριζοσπαστική αριστερά, δείχνουν να έχουν υιοθετήσει σιωπηρά μια πολιτική που κάνει την ίδια υπόθεση, ακόμα και αν, εκ πρώτης όψεως, κάνουν επαναστατικούς θορύβους. Υιοθετούν ένα πλαίσιο, πουριτανικού «αντι-ιμπεριαλιστικού» είδους, που κάνει την υπόθεση ότι οι σημαντικοί παίκτες είναι οι κυβερνήσεις και οι καπιταλιστές και αυτό ακριβώς είναι το παιγνίδι για το οποίο αξίζει να μιλάει κανείς.
Το παιγνίδι δηλαδή όπου κάνεις πόλεμο, δημιουργείς μυθικούς κακούς, αρπάζεις το πετρέλαιο και τους υπόλοιπους πόρους, στήνεις δίκτυα προστασίας και πελατείας, και αυτό ακριβώς είναι το μόνο παιγνίδι που παίζεται. Οι άνθρωποι στη Ροτζάβα λένε ότι δεν θέλουν να παίξουν αυτό το παιγνίδι αλλά ένα καινούριο. Αυτό δημιουργεί σύγχυση σε πολλούς και το βρίσκουν ιδιαίτερα ενοχλητικό, οπότε προτιμούν να πιστεύουν ότι δεν είναι κάτι που συμβαίνει πραγματικά και ότι αυτοί που το υποστηρίζουν είναι παραπλανημένοι, μη ειλικρινείς ή αφελείς.

–Από τον Οκτώβρη βλέπουμε να έχει αναδυθεί ένα κίνημα αλληλεγγύης από διάφορα πολιτικά κινήματα ανά τον κόσμο. Έγινε μια αρκετά εκτεταμένη και ενθουσιώδης κάλυψη της αντίστασης στο Κομπανύ από τα κυρίαρχα μέσα του κόσμου. Η πολιτική στάση όσον αφορά τη Ροτζάβα άλλαξε σε κάποιο βαθμό στη Δύση. Αυτό αποτελεί κάτι αξιοσημείωτο αλλά νομίζεις ότι η εμπειρία και ο πειραματισμός της δημοκρατικής αυτονομίας στα καντόνια της Ροτζάβα συζητούνται επαρκώς; Κατά πόσο η γενική αποδοχή «κάποιων γενναίων ανθρώπων που μάχονται ενάντια στο κακό της σημαρινής εποχής, το Ισλαμικό Κράτος», κυριαρχεί σε αυτήν την επιδοκιμασία και γοητεία;

Βρίσκω αξιοσημείωτο για παράδειγμα πόσοι άνθρωποι στη Δύση βλέπουν αυτές τις εικόνες με τα ένοπλα φεμινιστικά επιτελεία, και δεν αναρωτιούνται καν για το είδος των ιδεών που μπορούν να βρίσκονται από πίσω τους. Θεωρούν πως με κάποιο τρόπο απλώς έχει συμβεί. «Υποθέτω πως είναι η κουρδική παράδοση». Σε κάποιο βαθμό αυτό είναι οριενταλισμός φυσικά ή, για να το πούμε πιο απλά, ρατσισμός. Δεν τους περνάει ποτέ απ’ το μυαλό ότι άνθρωποι στο Κουρδιστάν μπορεί να διαβάζουν ακόμα και Τζούντιθ Μπάτλερ. Στην καλύτερη περίπτωση σκέφτονται ως εξής: «Ω, προσπαθούν να σκεφτούν κάποια δυτικά πλαίσια δημοκρατίας και δικαιωμάτων των γυναικών. Αναρωτιέμαι αν αυτό συμβαίνει πραγματικά ή αποσκοπεί σε εξωτερική κατανάλωση». Δεν περνάει καν απ’ το μυαλό τους πως αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να πηγαίνουν αυτά τα πράγματα ακόμα πιο μακριά από τα «δυτικά πλαίσια», ότι μπορεί να πιστεύουν αυθεντικά στις αρχές που τα δυτικά κράτη απλώς επικαλούνται.

-Έκανες αναφορά στην προσέγγιση της αριστεράς όσον αφορά τη Ροτζάβα. Ποια είναι η πρόσληψή της από τις διεθνείς αναρχικές κοινότητες;

Η αντίδραση στις διεθνείς αναρχικές κοινότητες υπήρξε σαφώς μικτή. Δυσκολεύομαι να το κατανοήσω. Υπάρχει ένα σημαντικό μέρος αναρχικών -συνήθως τα πιο σεχταριστικά στοιχεία- που επιμένουν ότι το PKK, παραμένει ένα “σταλινικό”, αυταρχικό εθνικιστικό σύνολο, που έχει υιοθετήσει τον Μπούκτσιν και άλλες ελευθεριακές ιδέες προκειμένου να προσεγγίσει την αντιεξουσιαστική αριστερά στην Ευρώπη και στην Αμερική. Νομίζω ότι πρόκειται για μια απ’ τις πιο ανόητες και ναρκισσιστικές ιδέες που έχω ποτέ ακούσει. Ακόμη και αν η πρόθεση ήταν αυτή, και μια μαρξιστική-λενινιστική ομάδα αποφάσιζε να προσποιηθεί μια ιδεολογία προκειμένου να κερδίσει τη διεθνή υποστήριξη, για ποιό λόγο θα επέλεγε αναρχικές ιδέες που αναπτύχθηκαν από τον Μάρεϋ Μπούκτσιν; Θα ήταν το πιο ηλίθιο άνοιγμα που έχει γίνει ποτέ. Προφανώς και θα προσποιούνταν τους Ισλαμιστές ή τους φιλελεύθερους, συνήθως αυτοί είναι που βρίσκουν όπλα και υλική βοήθεια. Εν πάσει περιπτώση, θεωρώ ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στη διεθνή αριστερά, συμπεριλαμβανομένων και των αντιεξουσιαστών/αναρχικών, που βασικά δεν θέλουν να νικήσουν. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι μια επανάσταση μπορεί να συμβεί και ενδόμυχα δεν το θέλουν καν να συμβεί, από τη στιγμή που θα αναγκάζονταν να μοιραστούν τη «φάση τους» με κοινούς ανθρώπους. Με λίγα λόγια δεν θα ήταν κάτι το ιδιαίτερο πλέον. Σ’ αυτό το πλαίσιο λοιπόν θα ήταν προτιμότερο να ξεδιαλέξουμε τους πραγματικούς επαναστάτες από τους ποζεράδες. Και οι πραγματικοί επαναστάτες υπάρχουν.

-Ποιο ήταν το στοιχείο εκείνο που σε εντυπωσίασε περισσότερο, όσον αφορά αυτήν την πρακτική της δημοκρατικής αυτονομίας στη Ροτζάβα;

Τα στοιχεία που με εντυπωσίσαν ήταν πολλά. Δεν νομίζω να έχω υπόψη μου οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο, στο οποίο να υπήρξε μια κατάσταση δυαδικής εξουσίας όπου οι πολιτικές δυνάμεις να δημιούργησαν και τις δύο πλευρές της. Υπάρχει η «δημοκρατική αυτοδιοίκηση», που έχει τη μορφή και όλες τις παγίδες ενός κράτους -Κοινοβούλιο, υπουργεία, κτλ.- που όμως δημιουργήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι διαχωρισμένη από τα μέσα της καταναγκαστικής εξουσίας. Και ύστερα υπάρχει το TEV-DEM (Δημοκρατικό Κοινωνικό Μέτωπο), με θεσμούς που καθοδηγούνται από κάτω προς τα πάνω. Και τέλος -και εδώ είναι το σημείο κλειδί-, οι δυνάμεις ασφαλείας λογοδοτούν στις από κάτω προς τα πάνω δομές και όχι στις από πάνω προς τα κάτω.
Ένα από τα πρώτα μέρη που επισκεφθήκαμε ήταν και η ακαδημία της αστυνομίας (Asayiş). Όλοι έκαναν μαθήματα πάνω στη μη βίαιη επίλυση σύγκρουσης και στη φεμινιστική θεωρία προτού τους επιτραπεί να ακουμπήσουν όπλο. Οι συνδιευθυντές μας εξήγησαν ότι ο τελικός στόχος ήταν να λάβουν όλοι στην περιοχή εξάμηνη αστυνομική εκπαίδευση ούτως ώστε, τελικά, να καταργήσουν την αστυνομία.

-Τι θα έλεγες στις διάφορες κριτικές που λέγονται για τη Ροτζάβα; Για παράδειγμα: «Δεν θα τα έκαναν αυτά εν καιρώ ειρήνης, παρά μόνο στην κατάσταση πολέμου»…

Νομίζω λοιπόν, ότι τα περισσότερα κινήματα αν έρχονταν αντιμέτωπα με τις καταστροφικές συνθήκες ενός πολέμου, δεν θα καταργούσαν άμεσα παρόλα αυτά την θανατική ποινή, δεν θα διέλυαν την μυστική αστυνομία και δεν θα δημοκρατικοποιούσαν το στρατό. Οι στρατιωτικές μονάδες παραδείγματος χάρη εκλέγουν τους αξιωματικούς τους.

-Υπάρχει ακόμα μια κριτική, που είναι αρκετά δημοφιλής στους φιλοκυβερνητικούς κύκλους εδώ στην Τουρκία: «Το μοντέλο που οι Κούρδοι -υπό τον έλεγχο του PKK και του PYD (Κουρδικό κόμμα για τη Δημοκρατική Ένωση)- προωθούν δεν έχει αγκαλιαστεί από όλους τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Αυτή η πολυ-δομή είναι επιφανειακή, λειτουργεί συμβολικά»…

Λοιπόν, ο πρόεδρος του καντονιού Σαζίρ είναι Άραβας, στην πραγματικότητα επικεφαλής μιας μεγάλης τοπικής φυλής. Θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε πως πρόκειται για ένα διακοσμητικό πρόσωπο. Με μια έννοια όλη η κυβέρνηση είναι διακοσμητική. Αν κοιτάξτε όμως τις από τα κάτω προς τα πάνω δομές, σίγουρα δεν είναι μόνο οι Κούρδοι αυτοί που συμμετέχουν. Μου είπαν ότι το μόνο πρόβλημα που υπάρχει είναι με μερικούς εποίκους της «αραβικής ζώνης», με ανθρώπους δηλαδή που ήρθαν στην περιοχή τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 από άλλες περιοχές της Συρίας, στα πλαίσια μιας σκόπιμης πολιτικής των Μπααθιστών να περιθωριοποιήσουν και να αφομοιώσουν τους Κούρδους. Κάποιες από αυτές τις κοινότητες δεν είναι καθόλου φιλικά διακείμενες στην επανάσταση. Οι Άραβες όμως που οι οικογένειές τους ζουν εκεί για πολλές γενιές ή οι Σύριοι, οι Κιργίζιοι, οι Αρμένιοι, οι Τσετσένοι και ούτω καθεξής, είναι αρκετά ενθουσιώδεις. Οι Σύριοι με τους οποίους μιλήσαμε, μας είπαν πως ύστερα από μια μακρόχρονη δύσκολη σχέση με το καθεστώς, ένιωσαν επιτέλους ελεύθεροι ως προς την θρησκευτική και πολιτιστική τους ελευθερία.
Ενδεχομένως το πιο επίμονο πρόβλημα παραμένει η γυναικεία χειραφέτηση. Τα PYD και TEV-DEM βλέπουν αυτό το ζήτημα ως κεντρικό στην ιδέα που έχουν για την επανάσταση, αντιμετωπίζουν όμως ταυτόχρονα το πρόβλημα της σύναψης ευρύτερων συμμαχιών με αραβικές κοινότητες, οι οποίες νιώθουν πως κάτι τέτοιο παραβιάζει τις βασικές θρησκευτικές αρχές τους. Για παράδειγμα, καθώς οι Συρόφωνοι έχουν τις δικές τους Ενώσεις Γυναικών και οι Άραβες όχι, τα κορίτσια που ενδιαφέρονται να οργανωθούν γύρω από ζητήματα φύλου ή ακόμα και να συμμετάσχουν σε φεμινιστικά σεμινάρια και προέρχονται από κοινότητες αράβων, θα πρέπει να τα κάνουν αυτά με τους Σύριους ή τους Κούρδους.

-Χωρίς να είναι απαραίτητα παγιδευμένο σ’ αυτό το «πουριτανικό ‘αντι-ιμπεριαλιστικό’ πλαίσιο» που ανέφερες προηγουμένως, τι θα έλεγες σχετικά με το σχόλιο ότι η Δύση/ιμπεριαλισμός θα ζητήσει το λογαριασμό από τους Κούρδους της Συρίας για την υποστήριξή της; Τι ακριβώς σκέφτεται η Δύση γι’ αυτό το αντικρατικό, αντικαπιταλιστικό μοντέλο; Είναι ένα πείραμα που μπορεί να αγνοηθεί στη διάρκεια του πολέμου καθώς οι Κούρδοι οικειοθελώς αποδέχονται να πολεμήσουν έναν εχθρό που στην πραγματικότητα έχει δημιουργηθεί από τη Δύση;

Νομίζω ότι οι Η.Π.Α και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να ανατρέψουν την επανάσταση. Αυτό δεν το συζητάμε. Και οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησα το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό. Δεν διαχώρισαν όμως καθόλου την ηγεσία των περιφερειακών δυνάμεων όπως η Τουρκία, το Ιράν ή η Σαουδική Αραβία, από τις ευρωαμερικανικές δυνάμεις, όπως π.χ. η Γαλλία ή οι Η.Π.Α. Θεωρούν ότι είναι όλες τους καπιταλιστικές και κρατιστικές, άρα αντεπαναστατικές, που το πολύ-πολύ να έχουν πειστεί να δείξουν κάποια ανοχή, αλλά σε καμια περίπτωση δεν είναι με το μέρος τους. Ύστερα υπάρχει ένα ακόμα πολυπλοκότερο ζήτημα της δομής που αποκαλείται «Διεθνής Κοινότητα»: το παγκόσμιο σύστημα θεσμών όπως ο Ο.Η.Ε., το Δ.Ν.Τ., οι οργανισμοί, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που προϋποθέτει μια κρατική οργάνωση, μια κυβέρνηση που μπορεί να περάσει νόμους και να έχει το μονοπώλιο της επιβολής αυτών των νόμων. Ύπάρχει μόνο ένα αεροδρόμιο στο Σαζίρ, και ακόμα βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Συριακής κυβέρνησης. Μπορούν να το καταλάβουν εύκολα οποιαδήποτε στιγμή θέλουν, ισχυρίζονται. Δεν το κάνουν όμως και ένας από τους λόγους είναι: Πώς θα μπορούσε μια μη κρατική μορφή να διαχειριστεί ένα αεροδρόμιο; Οτιδήποτε κάνεις σε ένα αεροδρόμιο υπόκειται σε διεθνείς κανονισμούς και προϋποθέτουν ένα κράτος.

-Έχεις κάποια απάντηση ως προς το γιατί το Ισλαμικό Κράτος έχει τέτοια εμμονή με το Κομπανύ;

Καταρχήν δεν πρέπει να φανούν πως χάνουν. Ολόκληρη η στρατηγική με την οποία στρατολογούν μέλη στηρίζεται στην ιδέα ότι αποτελούν μια ασταμάτητη καταστροφική δύναμη, και η συνεχόμενη επέλασή τους, αποδεικνύει ότι αντιπροσωπεύουν τη θέληση του Θεού. Η ήττα τους από μερικές φεμινίστριες θα αποτελέσει τη μέγιστη ξεφτίλα τους. Όσο πολεμούν στο Κομπανύ, μπορούν να συνεχίσουν να ισχυρίζονται ότι τα όσα επικαλούνται τα Μ.Μ.Ε είναι ψέματα και ότι πράγματι κερδίζουν θέσεις στο μέτωπο. Ποιός μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο; Αν αποτραβηχτούν είναι σαν να παραδέχονται την ήττα τους.

-Έχεις λοιπόν εικόνα σχετικά με το τι ακριβώς προσπαθεί να πετύχει ο Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του στη Συρία και στη Μέση Ανατολή γενικότερα;

Μπορώ μόνο να κάνω υποθέσεις. Δείχνει πως έχει μετατοπιστεί σε μια καθαρά αντικουρδική στρατηγική, από εκεί που είχε μια αντικουρδική και αντι-Ασσαντική στρατηγική αρχικά. Προσπάθησε επανειλημμένα να συμμαχήσει με ψευδοθρησκευτικούς φασίστες, για να επιτεθεί σε οποιοδήποτε εγχείρημα ριζοσπαστικής δημοκρατίας έχει εμπνευστεί απ’ το PKK. Όπως συμβαίνει και με το ίδιο το Daesh (Ισλαμικό Κράτος), θεωρεί πως αυτό που κάνουν αποτελεί ιδεολογική απειλή, ίσως και τη μόνη πραγματικά βιώσιμη εναλλακτική στον δεξιόστροφο ισλαμισμό του ευρύτερου ορίζοντα, και θα κάνει κάθε τι δυνατό, προκειμένου να το ξεριζώσει.
-Από τη μια μεριά υπάρχει το ιρακινό Κουρδιστάν που στηρίζεται σε ένα αρκετά διαφορετικό ιδεολογικό περιβάλλον σε όρους καπιταλισμού και μιας ιδέας ανεξαρτησίας. Από την άλλη πλευρά υπάρχει το εναλλακτικό παράδειγμα της Ροτζάβα. Υπάρχουν και οι Κούρδοι της Τουρκίας που προσπαθούν να διατηρήσουν μια ειρηνευτική διαδικασία με την κυβέρνηση… Πως βλέπεις προσωπικά, το μέλλον του Κουρδιστάν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα;
Ποιός μπορεί να γνωρίζει; Για την ώρα τα πράγματα δείχνουν ανέλπιστα ευνοϊκά για τις επαναστατικές δυνάμεις. Ακόμα και η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (Ιράκ) σταμάτησε την τεράστια τάφρο που κατασκεύαζε κατά μήκος των συνόρων της Ροτζάβα, ύστερα από την αποτελεσματική παρέμβαση και σωτηρία από πλευράς PKK, του Ερμπίλ και άλλων πόλεων από το Ισλαμικό Κράτος τον Αύγουστο. Ένα μέλος του KNK [Εθνικό Κουρδικό Κονγκρέσο, συμμαχία οργανώσεων εξόριστων Κούρδων] μου είπε πως αυτό είχε πολύ θετική αποδοχή στη λαϊκή συνείδηση εκεί. Ότι μέσα σ’ ένα μήνα δημιουργήθηκε μια συνείδηση που δεν υπήρχε για πάνω από 20 χρόνια. Οι νέοι εντυπωσιάστηκαν ιδιαίτερα από τον τρόπο που οι μαχήτριες του PKK κράτησαν το μέτωπο ενώ οι δικοί τους Πεσμεργκά τράπηκαν σε φυγή. Είναι δύσκολο όμως να φανταστεί κανείς πώς η περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν θα επαναστατικοποιηθεί από εδώ και πέρα, όπως και το αν οι διεθνείς δυνάμεις θα το επιτρέψουν.

-Ακόμα και αν δεν φαίνεται να βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην Τουρκία, το Κουρδικό Πολιτικό Κίνημα συνεχίζει να εργάζεται πάνω στην δημοκρατική αυτονομία, ειδικότερα στο κοινωνικό επίπεδο. Προσπαθεί να βρει λύσεις, σε νομικό και οικονομικό επίπεδο, για ενδεχόμενα μοντέλα. Όταν συγκρίνουμε, ας πούμε, την ταξική δομή και το επίπεδο του καπιταλισμού στο δυτικό Κουρδιστάν (Ροτζάβα) και στο Βόρειο Κουρδιστάν (Τουρκία), τι θα έλεγες για τις διαφορές αυτών των δύο αγώνων για μια αντικαπιταλιστική κοινωνία ή, για έναν ελαχιστοποιημένο καπιταλισμό, όπως οι ίδιοι το περιγράφουν;

Θεωρώ ότι ο κουρδικός αγώνας είναι ρητά αντικαπιταλιστικός και στις δύο χώρες. Αποτελεί την αφετηρία τους. Κατάφεραν να δημιουργήσουν μια φόρμουλα: Δεν μπορεί να καταργήσει κανείς τον καπιταλισμό χωρίς να καταργήσει το κράτος, δεν μπορεί να καταργήσει κανείς το κράτος αν δεν απαλλαχθεί από την πατριαρχία. Οι άνθρωποι της Ροτζάβα είχαν πιο εύκολο έργο ταξικά μιλώντας, καθώς με το που κατέρρευσε το Μπααθικό καθεστώς η πραγματική αστική τάξη, με τη μορφή που είχε σε μια κατά κύριο λόγο αγροτική περιοχή, αναχώρησε μαζί του. Θα αντιμετωπίσουν μακροπρόθεσμα πρόβλημα αν δεν δουλέψουν το εκπαιδευτικό τους σύστημα, μιας και είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουν ότι ένα τεχνοκρατικό στρώμα που επιδιώκει την ανάπτυξη, δεν θα αποπειραθεί να πάρει την εξουσία, εν τω μεταξύ όμως, είναι αρκετά κατανοητό ότι επικεντρώνονται άμεσα σε ζητήματα φύλου. Για την Τουρκία δεν γνωρίζω πολλά, αλλά νομίζω ότι τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα.

-Βιώνουμε μέρες που οι λαοί του κόσμου δεν μπορούν να αναπνεύσουν για ευνόητους λόγους. Το ταξίδι σου στη Ροτζάβα σε ενέπνευσε για το μέλλον; Ποιο νομίζεις ότι είναι το «φάρμακο» προκειμένου οι άνθρωποι να ανασάνουν;

Ήταν εκπληκτικό. Έχω περάσει τη ζωή μου σκεπτόμενος πως μπορούμε να κάνουμε αυτά τα πράγματα σε κάποιο μακρινό μέλλον και οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι είμαι τρελός ακόμα και που φαντάζομαι κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι αυτοί το κάνουν πράξη εδώ και τώρα. Αν αποδείξουν ότι γίνεται, ότι μια αυθεντικά εξισωτική και δημοκρατική κοινωνία είναι δυνατή, θα μεταμορφώσει τελείως την αντίληψη των ανθρώπων για τις δυνατότητές τους. Προσωπικά νιώθω δέκα χρόνια νεότερος μόνο που πέρασα δέκα ημέρες σ’ αυτά τα μέρη.

-Ποια σκηνή θα θυμάσαι πιο έντονα από το ταξίδι σου στο Σαζίρ;

Υπάρχουν τόσες πολλές εικόνες, τόσες πολλές ιδέες. Μου άρεσε ιδιαίτερα ο ανόμοιος τρόπος που συχνά οι άνθρωποι έδειχναν και τα πράγματα που έλεγαν. Γνωρίζεις έναν τύπο, ένα γιατρό, μοιάζει λίγο με έναν ελαφρώς φοβισμένο στρατιώτη, Σύρο, μέσα στο δερμάτινο σακάκι του και την αυστηρή και βλοσυρή του έκφραση. Μετά του μιλάς και σου εξηγεί:
«Λοιπόν, νομίζουμε ότι η καλύτερη προσέγγιση στη δημόσια υγεία είναι αυτή της πρόβλεψης, οι περισσότερες ασθένειες οφείλονται στο άγχος. Νομίζουμε ότι αν μειώσουμε το άγχος, τα επίπεδα των καρδιακών επεισοδίων, του διαβήτη, ακόμα και του καρκίνου θα ελαττωθούν. Έτσι το τελικό μας σχέδιο είναι να επανοργανώσουμε τις πόλεις ώστε να διαθέτουν ένα ποσοστό πράσινου, της τάξης του 70%…» Υπάρχουν αυτά τα σχήματα που είναι τρελά και πανέξυπνα. Μετά όμως πας στον επόμενο γιατρό και σου εξηγεί ότι εξαιτίας του τουρκικού εμπάργκο, δεν μπορούν να βρουν ούτε τα στοιχειώδη φάρμακα και εξοπλισμό, όλοι οι νεφροπαθείς που δεν μπορούσαν να φύγουν πέθαναν… Αυτός ο διαχωρισμός ανάμεσα στις φιλοδοξίες τους και στις εξαιρετικά πιεσμένες περιστάσεις. Και ύστερα… Η γυναίκα που είχε αναλάβει την ξενάγησή μας ήταν αναπληρώτρια υπουργός εξωτερικών και λεγόταν Αμίνα. Κάποια στιγμή, αρχίζουμε να απολογούμαστε που δεν μπορέσαμε να φέρουμε καλύτερα δώρα και βοήθεια στους ανθρώπους της Ροτζάβα, που υπέφεραν τόσο από το εμπάργκο που τους έχει επιβληθεί, και μας λέει: «Δεν είναι τόσο σημαντικό αυτό, στην τελική, έχουμε το μόνο πράγμα που δεν μπορεί να δώσει ποτέ κανείς. Την ελευθερία μας. Εσείς δεν την έχετε, μακάρι να υπήρχε κάποιος τρόπος ώστε να σας τη δίναμε.»

-Σου έχουν ασκήσει συχνά κριτική που είσαι τόσο αισιόδοξος και ενθουσιώδης σχετικά με το τι συμβαίνει στη Ροτζάβα. Είσαι ή  υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνουν;

Είμαι αισιόδοξος από ταμπεραμέντο, αναζητώ καταστάσεις που δείχνουν ελπιδοφόρες. Δεν θεωρώ πως υπάρχει οποιαδήποτε εγγύηση ότι αυτό στο τέλος θα πετύχει, ότι δεν θα το τσακίσουν, σίγουρα όμως δεν θα υπάρξει ποτέ τίποτε, αν θεωρείται δεδομένο προκαταβολικά ότι δεν μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε επανάσταση και υπάρχει άρνηση ενεργούς υποστήριξης εκεί όπου κάτι δείχνει να συμβαίνει, και αφιερώνουν όλες τους τις δυνάμεις προκειμένου να του επιτεθούν ή να το απομονώσουν, πράγματα που πολλοί κάνουν. Αν έχω επίγνωση κάποιου πράγματος, που άλλοι δεν την έχουν, είναι ίσως το ότι η ιστορία δεν έχει τελειώσει. Οι καπιταλιστές έχουν κάνει μια μεγάλη προσπάθεια τα τελευταία 30 ή 40 χρόνια, για να πείσουν τους ανθρώπους ότι οι σύγχρονες οικονομικές συνθήκες -ούτε καν η ιδιόμορφη, χρηματιστική, ημι-φεουδαρχική μορφή του καπιταλισμού που έχουμε σήμερα- είναι το μόνο δυνατό οικονομικό σύστημα. Έχουν κάνει μεγαλύτερη προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση παρά στη δημιουργία ενός πραγματικά βιώσιμου, παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι ότι το σύστημα δείχνει να καταρρέει παντού γύρω μας ακριβώς τη στιγμή που έχει χαθεί η ικανότητα να φανταστούμε οτιδήποτε άλλο. Νομίζω ότι είναι αρκετά σαφές ότι σε 50 χρόνια από τώρα, ο καπιταλισμός, σε οποιαδήποτε μορφή τον αναγνωρίζουμε και γενικότερα σε οποιαδήποτε μορφή του, θα έχει εξαφανιστεί. Θα τον έχει αντικαταστήσει κάτι άλλο, το οποίο δεν θα είναι όμως καλύτερο, θα μπορούσε να είναι κάτι κατά πολύ χειρότερο. Για τον λόγο αυτόν νομίζω ότι, ως διαννοούμενοι ή απλώς ως σκεπτόμενα όντα, έχουμε την ευθύνη τουλάχιστον, να προσπαθήσουμε να σκεφτούμε πως θα έμοιαζε ένας καλύτερος κόσμος. Και αν υπάρχουν άνθρωποι που ήδη φτιάχνουν στην πράξη αυτό το κάτι καλύτερο, είναι στην ευθύνη μας να τους βοηθήσουμε.

Μετάφραση: Κουρούκλης Σπύρος, για τις εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες.

Του Γιώργου Ν. Οικονόμου
[Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, 20 Νοεμβρίου 2014]

Με την έλευση της γενικευμένης χρεοκοπίας έγινε πολύς λόγος για την ανάγκη μίας σημερινής «σεισάχθειας», κατά τα πρότυπα των μεταρρυθμίσεων του Αθηναίου νομοθέτη Σόλωνα, όταν στις αρχές του 6ου π.Χ. διαγράφηκαν τα χρέη και απαγορεύθηκε εφεξής η υποδούλωση των ανθρώπων ένεκα χρεών. Αυτό όμως που δεν συζητήθηκε ήταν το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου έγιναν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, καθώς επίσης το σύνολο των μεταρρυθμίσεων αυτών. Χωρίς αυτό το ευρύτερο πλαίσιο η «σεισάχθεια» μένει μετέωρη, όπως πολλά πράγματα στην Ελλάδα, ακόμη και η ίδια η χώρα.

Κατ’ αρχάς αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι πως ο Σόλων δεν εμφανίσθηκε από το πουθενά, αλλά τον ανέδειξε η είσοδος του κοινωνικού πλήθους στο πολιτικό προσκήνιο για πρώτη φορά στην ιστορία. Τα κατώτερα στρώματα εξεγέρθηκαν και απαίτησαν αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης, όπως περιγράφει συνοπτικώς ο Αριστοτέλης: «ενώ οι πολλοί ήταν υποδουλωμένοι στους ολίγους, εξεγέρθηκε ο δήμος κατά των ευγενών. Επειδή η σύγκρουση ήταν βίαιη και οι δύο παρατάξεις μάχονταν η μία με την άλλη για πολύ καιρό, εξέλεξαν από κοινού τον Σόλωνα ως μεσολαβητή και άρχοντα και του ανέθεσαν την οργάνωση της πολιτείας». Με άλλα λόγια, έγινε μία κοινωνική-πολιτική εξέγερση των κατωτέρων στρωμάτων κατά των ανώτερων και κατά του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου της αριστοκρατίας που είχε στην κατοχή της το σύνολο σχεδόν της καλλιεργούμενης γης, με αποτέλεσμα πολλοί Αθηναίοι να έχουν καταντήσει δούλοι ένεκα χρεών. Εξέλεξαν λοιπόν ανώτατο άρχοντα τον Σόλωνα το 594/3 ο οποίος προέβη σε ριζικές μεταρρυθμίσεις, που άλλαξαν το κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο.

Πράγματι, εκτός από τη «σεισάχθεια», ο Σόλων αφαίρεσε αρμοδιότητες και εξουσίες από τον Άρειο Πάγο και τις παραχώρησε στα μεσαία και κατώτερα στρώματα. Ο Άρειος Πάγος ήταν ένα αριστοκρατικό συμβούλιο ευγενών-γαιοκτημόνων, ανώτατο κυρίαρχο όργανο που κατείχε και ασκούσε αποκλειστικώς κάθε είδους εξουσία. Ο Σόλων προέβη μεταξύ άλλων σε δύο καινοτόμους πολιτικές αλλαγές, οι οποίες εισήγαγαν το κοινωνικό πλήθος στην πολιτική εξουσία για πρώτη φορά στην ιστορία. Η μία ήταν η είσοδος των κατωτέρων στρωμάτων στην Εκκλησία του δήμου με δικαίωμα στην εκλογή των αρχόντων, οι οποίοι εν τούτοις εκλέγονται μόνο από τα ανώτερα στρώματα. Η άλλη αλλαγή ήταν το δικαίωμα των κατωτέρων στρωμάτων να συμμετέχουν στη δικαστική εξουσία, δηλαδή η ίδρυση για πρώτη φορά των δικαστηρίων των πολιτών.

Η δικαστική μεταρρύθμιση ήταν πολύ σημαντική και κατέστησε τη δικαστική εξουσία των πολιτών κυρίαρχη στην αθηναϊκή πολιτεία, αφού στη δικαιοδοσία της ενέπιπταν όλες οι κοινωνικές και πολιτικές υποθέσεις, με αποτέλεσμα η εξουσία δεν ήταν πλέον αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη. Αυτή η ιδέα της δικαστικής εξουσίας που ασκείται από πολίτες – και όχι από επαγγελματίες, όχι από κλειστό συντεχνιακό σώμα – αποτέλεσε την αδιαμφισβήτητη βάση και της δημοκρατικής πολιτείας από το 508 π.Χ (Κλεισθένης): όπως και οι άλλες εξουσίες – εκτελεστική, νομοθετική – έτσι και η δικαστική εκπορεύεται και ασκείται από τον δήμο. Τα βασικά στοιχεία λοιπόν της σολώνειας μεταρρύθμισης ήταν η εξέγερση του κοινωνικού πλήθους με επίμονη απαίτηση για ριζικές αλλαγές που είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή των κατωτέρων στρωμάτων στα πολιτικά τεκταινόμενα και κυρίως στη δικαστική εξουσία.

Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποτελέσουν γνώμονα και στις παρούσες δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Τηρουμένων των αναλογιών και σήμερα η ουσιαστική εξουσία και ο πλούτος ανήκουν σε μια «αριστοκρατία» του χρήματος (τράπεζες, επιχειρήσεις), των κομμάτων, του κοινοβουλίου, των δικαστών, της εκκλησίας και των ΜΜΕ, που οδήγησαν στο σημερινό γενικευμένο αδιέξοδο. Οι πολλοί ουδεμία ουσιαστική εξουσία ασκούν, αφού όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους και επί πλέον βρίσκονται σε δεινή οικονομική και κοινωνική κατάσταση με μεγάλη ανεργία, φτώχεια, ανασφάλεια και χρέη. Είναι λοιπόν απαραίτητες ορισμένες ριζικές αλλαγές που θα αφαιρέσουν πλούτο και εξουσίες από τις κυρίαρχες εξουσιαστικές ελίτ και θα τα αποδώσουν στην κοινωνία.

Αναγκαία συνθήκη όμως είναι να υπάρξει κοινωνική εξέγερση και απαίτηση για θεσμικές αλλαγές με κύριο στόχο τη συμμετοχή της κοινωνίας σε αυτά που αποφασίζονται και νομοθετούνται ερήμην της, και έχουν δυστυχώς υποθηκεύσει το μέλλον των επόμενων γενεών. Βασική αλλαγή λ.χ. είναι όχι μόνο η ανεξαρτητοποίηση της δικαστικής εξουσίας από την κυβερνητική, αλλά και η εκ βάθρων αναδιάρθρωσή της με συμμετοχή της κοινωνίας. Δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή προς τη δημοκρατία χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών στην εξουσία, άρα και στη δικαστική. Αυτό είναι το σημαντικό δίδαγμα τόσο από τον Σόλωνα όσο και από τον Κλεισθένη. Η ανάγκη αυτή είναι επιτακτική σήμερα, διότι η υπάρχουσα δικαστική εξουσία έχει νομιμοποιήσει όλα τα αντικοινωνικά οικονομικά και πολιτικά μέτρα που ευνοούν σκανδαλωδώς τα ανώτερα στρώματα, ενώ ταυτοχρόνως καθιστούν τα κατώτερα υποτελή και υποταγμένα. Οι αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν αν η κοινωνία δεν αποτοξινωθεί από τον κομματισμό και τη νοοτροπία της ανάθεσης σε «αντιπροσώπους». Τα κόμματα και οι βουλευτές δεν έφεραν ποτέ ριζικές αλλαγές προς όφελος της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Οι αλλαγές ήλθαν μόνο μετά από αυτόνομους αγώνες του κοινωνικού πλήθους.

Αναδημοσίευση από: http://eagainst.com/articles/seisachteia/

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ … ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Σήμερα, Παρασκευή 5/12, ο Νίκος Ρωμανός διανύει την 25η μέρα απεργίας πείνας. Αυτό ήδη συνεπάγεται μόνιμες βλάβες στη υγεία του καθώς και τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου από στιγμή σε στιγμή. Ο Νίκος Ρωμανός διεκδικεί το αυτονόητο βάζοντας σε κίνδυνο την ζωή του, δηλαδή το δικαίωμα πρόσβασης στην εκπαίδευση. Ένα κίνημα αλληλεγγύης έχει ξεδιπλωθεί σε πανελλαδικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο και παράλληλα εντός των φυλακών,πολιτικοί κρατούμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας σε ένδειξη συμπαράστασης.

Στις 6/12/2008 ο ειδικός φρουρός Επαμεινώνδας Κορκονέας δολοφονεί τον 15χρονο μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο στο κέντρο της Αθήνας. Ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος ξεψύχησε στα χέρια του φίλου του Νίκου Ρωμανού. Μετά από έξι χρόνια το κράτος προετοιμάζει την δολοφονία του Νίκου Ρωμανού.

Εκείνη την περίοδο είχαν φανεί τα πρώτα δείγματα της πολύπλευρης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε σήμερα. Σε αντίθεση με τότε, που ξέσπασε μια αυθόρμητη γενικευμένη εξέγερση με αφορμή την δολοφονία ενός παιδιού, σήμερα ο κόσμος κλείνει τα μάτια του μπροστά στην πραγματικότητα περιμένοντας τον επόμενο σωτήρα να λύσει τα προβλήματα του.

Με πρωτογενές πλεόνασμα δυστυχίας, με παγκόσμιο ρεκόρ ανεργίας και με πρωτοφανείς ρυθμούς κοινωνικής λεηλασίας-φτωχοποίησης  έχουμε φτάσει στο σημείο οι καθημερινές αυτοκτονίες ανθρώπων που δεν μπορούν να αντέξουν άλλο να είναι ψιλά γράμματα στις ειδήσεις.

Ο εργαζόμενος που δεν ξέρει αν αύριο θα απολυθεί, η νοικοκυρά που μετράει τα κέρματα για να φροντίσει την καθημερινή διαβίωση, ο συνταξιούχος που κάθε μήνα παίρνει όλο και μικρότερη σύνταξη πείνας, ο μαθητής και ο φοιτητής που ζει σε ένα σχολείο φυλακή και ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα μπορούν να σπουδάζουν μόνο οι πλούσιοι είμαστε αυτοί που βιώνουμε την μεγαλύτερη τρομοκρατία και βία από αυτούς που διαφεντεύουν τις ζωές μας.

Στην κοινωνία μας, το πρόσφατο χρονικό διάστημα, το κλείσιμο και των τελευταίων εργοστασίων (ΤΣΙΜΕΝΤΑ, ΝΕΟΣΕΤ, ΣΕΛΜΑΝ, ΣΩΛΗΝΟΥΡΓΕΙΑ ΤΣΑΟΥΣΟΓΛΟΥ και πολλά άλλα) λειτουργεί αλυσιδωτά σε όλη την τοπική οικονομία οδηγώντας στην εξαθλίωση χιλιάδων οικογενειών.

Η λεηλασία του περιβάλλοντος, με τον καρκίνο που πίνουμε από τις βρύσες μας (εξασθενές χρώμιο), την τοξική λάσπη που ρίχνεται εδώ και δεκαετίες στον Ευβοϊκό, με τον σχεδιασμό μονάδας καύσης αποβλήτων (RDF) στο Αλιβέρι, είναι μη αναστρέψιμη.

Στην πόλη που ζούμε ένα σύμπλεγμα εξουσίας (τοπικών φορέων, Μ.Μ.Ε. και μεγάλων οικονομικών συμφερόντων) σχεδιάζει για εμάς χωρίς εμάς την καθημερινότητά μας. Το ζήτημα της παλαιάς αγοράς με τον πρόσφατο τραμπουκισμό από εγκάθετους της δημοτικής αρχής όσων αντιστέκονται στα δικά τους σχέδια ανάπλασης δείχνουν ότι κάποιοι είναι αδίστακτοι και θεωρούν την πόλη τσιφλίκι τους. Το ζήτημα με την αξιοποίηση του παλιού εργοστασίου ΔΑΡΙΓΚ με μια κτηματομεσιτική κομπίνα για την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων, υποβαθμίζει τη ζωή κάθε κατοίκου της πόλης.

Ο Νίκος Ρωμανός δίνει έναν αγώνα μέχρι τέλους προτάσσοντας το σώμα του ως μέσο διεκδίκησης. Παράλληλα με τον Ρωμανό διεξήχθη ένας αγώνας από τον Ηρακλή Κωστάρη (πολιτικός κρατούμενος) με απεργία πείνας για τη διακοπή εκπαιδευτικών αδειών που έπαιρνε τα τελευταία 2,5 χρόνια απρόσκοπτα λίγο πριν την ολοκλήρωση των σπουδών του. Η δημοκρατία των ‘σωτήρων’ εκδικείται όσους αντιστέκονται. Η δημιουργία λευκών κελιών (φυλακές τύπου Γ) και η θέσπιση ειδικών συνθηκών κράτησης για τους πολιτικούς κρατούμενους είναι ένα μήνυμα για την υπόλοιπη κοινωνία ότι όποιος σηκώνει κεφάλι θα κόβεται και ο καθένας από εμάς μπορεί να είναι ο επόμενος.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΡΓΟΥΣ ΠΕΙΝΑΣ – ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 5/12 18:00 ΜΙΚΡΟΦΩΝΙΚΗ – ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 6/12 12:00 ΠΟΡΕΙΑ – ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓ.ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Πρωτοβουλία δράσης